XVIII. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı İmparatorluğu`nda ıslahat çabaları

Abstract

Tezin konusu ?XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı İmparatorluğu'nda Islahat Çabaları?dır. XVIII. yüzyıldaki ıslahat çabalarından bahsederken evvela bir önceki yüzyılın ıslahat anlayışını açıklamak gerekmektedir. Giriş bölümünde XVII. yüzyılın Osmanlı Devleti ile ilgili genel bir bilgi verilerek askeri, ekonomik, siyasi ve idari durumu anlatılmıştır. Bu tablo içerisinde devletin yaşadığı sıkıntıları ve aksaklıkları Osmanlı aydınları ve devlet adamlarının nasıl algıladıkları, bunları hangi sebeplere ayandırdıkları ve çözüm yolu olarak gösterdikleri fikirler incelenmiştir. Bu dönemde yazılmış olan risaleler ve çeşitli eserler incelenerek devlet adamlarının düşünceleri açıklanmıştır. Osmanlı Devleti tarihi aralığı Osmanlı devlet adamlarına ve tarihçilerine göre değişenklasik dönemindeki siyasi, idari ve askeri gücünde farklılık yaşamaya başlamış, bu farklılık öncelikli olarak ekonomisini ve dolayısıyla da askeri başarılarını etkilemiştir. Ekonomik büyümesinde fütuhatların önemli bir etkisi olan devletin XVII. yüzyılda askeri alanda alışık olmadığı bir zorlanma yaşaması devletin askeri durumunu yeniden değerlendirmesine neden olmuştur. Bu değerlendirme devletlerarası siyasi ilişkiler ve yaşanan savaşlara paralel olarak şekillendiğinden XVIII. yüzyılın ilk yarısı için de siyasi gelişmeler birinci bölümde anlatılmıştır. Önceki bölümde bahsedilen siyasi olaylar doğrultusunda yaşanan ilişkiler ve artandiplomatik temas sonucu Osmanlı Devleti diğer devletlere elçiler göndermiştir. XVIII. yüzyılla birlikte Osmanlı Devleti'nin Avrupalı devletlere yönelik bakış açısının değişmesi ile İstanbul'daki elçilere gösterdiği tutum değiştiği gibi diplomatik ilişkilere verdiği önem artmış ve bu da gönderdiği elçilerin niteliklerinin artmasına, elçi gönderme sebeplerinin önceki dönemlere nazaran çeşitlenmesine neden olmuştur. Sefaretnameler hakkında bilgi verilen bu bölümde elçililerin gönderilme sebepleri, görevleri sırasında kaydedilen sefaretnamelerin içeriği hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde ise değişen şartlara paralel olarak Osmanlı Devleti'nin askeri, sanayi ve ilmi alanlarında ortaya çıkan farklı uygulamalar ve fikirler hakkında bilgi verilmiştir. Avrupa'nın yaşadığı gelişimden giderek daha fazla etkilenmeye başlayan Osmanlı Devleti bu gelişimin sebeplerini anlayabilmek için Avrupa'da ortaya çıkan bilimsel fikirleri ve çalışmaları değerlendirmeye çalışırken askeri ve siyasi alanda da hem bu gelişmeleri uygulamak hem de bu gelişmelerin olumsuz etkilerinden kendini korumak için sanayi ve askeri alanda bir takım yeni uygulamalara yönelmiştir. Kendi iç dünyasında sürekli hareket halinde olduğu gibi gördüğü, duyduğu, yaşadığı her şeyden bilinçli ya da bilinçsiz etkilenen, yaşayan bir organizma formundaki zihniyet ve kültürün kendini ifade ettiği sahalardan biri olan edebiyat ve sanatta bu dönemde ortaya konulan eserlere dair bilgi verilmiştir. Bu dönemde ön plana çıkan minyatür ve mimari anlayıştaki değişimin yanı sıra musiki de yaşanan gelişmeler ve edebi eserlerden bahsedilmektedir. Tezin sonuç kısmında eldeki bilgiler ve kaynaklar ışığında Osmanlı Devleti'nde görülen yenilikler tartışılmıştır.

Subject of the thesis is ?Reform Efforts in Ottoman Empire at the first half of 18 th century?. Before arguing about 18th century?s reform efforts, reform approach of previous century should be mentioned. At the introduction part, an overview of 17th century Ottoman Empire has took place, explaining military, economic, politic and administrative situation. Within this framework, the problems and failures experienced by the state, their causes and ideas proposed as solutions are reviewed from the point of view of Ottoman intellectuals and statesmen. Thoughts of statesmen were explained by reviewing the brochures and several published works of the era. Ottoman Empire experienced some discrepancies on its political, administrative and military power compared to its classical age, whose dates varies for different statesmen and historians, and these discrepancies has first affected its economy, than military achievements. The military strains encountered during 17th century lead the state whose economic growth were strongly affected by the conquests, to asses its military status. Since this assessment has been shaped according to international political relations and the wars encountered during thisera, political developments of 18th century have been reviewed at the first chapter. In line with the political events mentioned in the previous part, as the results of increased relationships and contacts, Ottoman Empire sent embassies to the other states. The perspective of Ottoman empire towards European states changed at 18th century, which has changed their attitude towards European embassies located in Istanbul, the importance of diplomatic relationships have been increased, the qualities of the embassies sent away have been improved, the reasons of sending embassies have been diversified compared to theprevious eras. This chapter contains information about the reasons of sending embassies, content of their reports recorded during their duties.Third chapter contains information about various applications and ideas on military, industrial and scientific areas, developed in line with the conditions changed. Ottoman Empire who has been started to be increasingly impressed with the progress of Europe tried to evaluate scientific ideas and studies, but at the same time fronted to some new industrial andmilitary applications in order to protect itself from the negative effects of these developments. The outcomes of literature and arts, which are continuously moving, which are consciously or unconsciously affected by everything, which are one of the areas where the mentality and the culture express themselves like a living organism are also reviewed. In addition to the changes on miniature and architectural approaches of the era, the progress on the music and literature were also mentioned.At the conclusion part of the thesis, the novelties on the Ottoman Empire have been discussed in the light of the existing information and resources.