Borsa İstanbul`da işlem gören konaklama işletmelerinde finansal performansı belirleyen faktörler: Panel veri analizi

Abstract

Hizmet sektörünün en temel alt bileşenlerinden biri olan turizm işletmeleri; istihdam olanaklarını, döviz girdisini, ülke imajını, dış ticaret açığını ve inovasyon düzeyini artırarak ekonomik büyümeye ve ülke kalkınmasına doğrudan katkı sağlamaktadır. Fakat bu işletmeler özellikle gelişmekte olan ülkelerde, finans ihtiyacını karşılayacak kaynağı uygun bir maliyetle elde edememekte ve bu nedenle büyüme fırsatlarından daha az yararlanmaktadır. Bu açıdan baktığımızda finansal kaynak tedariki ve yönetimi gibi sorunlarla karşılaşan turizm işletmeleri, sınırlı finans kaynaklarını verimli ve etkin bir şekilde değerlendirmek için işletmenin finansal performanslarını ölçmek, denetlemek ve sektörel şartlara göre düzenlemek zorundadır.Çalışmada, hisseleri Borsa İstanbul‟da işlem gören turizm işletmelerinin finansal performanslarının hangi faktörlerden etkilendiğinin belirlenmesi amaçlanmış ve bu amaçla panel veri regresyon modeli kurulmuştur. Bu analizde Borsa İstanbul‟a kote edilmiş 8 turizm işletmesinin 2010-2016 dönemine ilişkin yıllık verileri kullanılmıştır.Kurulan model tahminleri ve araştırma sonuçlarına göre turizm işletmelerinin birinci bağımlı değişken olan aktif kârlılık oranı; sermaye çarpanı ve aktif devir hızı oranından pozitif, kısa vadeli yabancı kaynaklar/varlıklar oranından ve kaldıraç oranından negatif yönde etkilendiğini ortaya koymaktadır. Diğer bağımlı değişken olan faaliyet karlılık oranının ise aktif devir hızı oranından ve net işletme sermayesi devir hızı oranından pozitif; kaldıraç oranından ve ticari alacak devir hızı oranından negatif olarak etkilendiği tespit edilmiştir. Aktif devir hızı oranı ve kaldıraç oranı her iki finansal performans göstergesini anlamlı olarak etkilemektedir. Aktif devir hızının etkisi pozitif yönde iken, kaldıraç oranının etkisi negatif yöndedir. Modeller, Borsa İstanbul‟da işlem gören turizm işletmelerinin kontrol edebildikleri içsel değişkenlerinin finansal performansları üzerinde etkili olduğunu göstermektedir.

Tourism enterprises, one of the most important sub-components of service sector contributedirectly to economic growth and developmentby enhancing employment possibilities, foreign currency entry, country image, foreign trade deficit and innovation level. However especially in developing countries, TEs are not able to provide sufficient financing sources (funds)with a reasoble cost, and therefore benefit less from growth opportunities. In this regard, TEs facing problems, such as procurement of funds and management of them have to measure, control and regulate their financial performances in order to utilize limited sources efficiently and effectively.In this thesis, it has been aimed to determine which factors affect financial performances of TEs traded in Borsa Istanbul and panel data regression models have been established for this purpose. In the analysis, annualdata for the period of 2010-2016 of 8 tourism enterprises quoted in Borsa Istanbul have been used.According to the model predictions and results of the analysis, the first dependent variable, return on assets, is affected positively by equity multiplier and asset turnover ratio, and is affected by short-term liabilities/total assets and keverage ratio. It has been found that the other dependent variable, operating profit ratio, is affected positively by asset turnover ratio and net working capital turnover ratio, and is affected by leverage ratio and trade receivable turnover ratio. Asset turnover ratio and leverage ratio affect both financial performance indicators. The effect of asset turnover ratio is positive while the leverage ratio is negative on both indicators. Both models show that the internal variables that tourism enterprises traded in Borsa Istanbul can control are effective on financial performance indicators.