İslam dinindeki temel kavramların Osmanlı Dönemi (13yy. - 17yy.) dini mimarisine yansımaları

Abstract

Bu çalışmada, dini kavramların mimariyi etkilediği ve bu nedenle de kavramların bir dili olduğu varsayımından yola çıkılarak Kur'an-ı Kerim'deki ayetlere dayalı olarak, İslam dinindeki temel kavramların, dini mimarideki yansımaları ya da başka bir tanımla biçimlenmeye etkisinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu bağlamda Anadolu'da Osmanlı Dönemine ait dini mimari örneklerinden cami, medrese ve türbe örnekleri incelemeye alınmıştır. Birinci bölümde; problemin tanımı, çalışmanın amacı ve izlenen yöntem hakkında bilgi verildikten sonra dinin tanımı, sınıflandırılması mimarlık tarihindeki ifadeleri örneklerle ortaya konmaktadır. Bu bölümde ayrıca alan çalışmasının Anadolu'da olması sebebi ile Anadolu'da görülen dinler ayrı bir başlık altında açıklanmıştır. İkinci bölümde; İslam Sanatı hakkında genel bilgiler verilmiş, Kur'an'daki temel kavramlar ve incelemeye alman yapı türleri olan cami, medrese ve türbe hakkında literatür çalışması sonucunda alt kavramlar belirlenmiştir. Dini kavramları yorumlamak ve anlamlandırabilmek için, Göstergebilim ilkesinden yararlanılarak dini kavramlar Dizimsel ve Anlamsal Boyut başlıkları altında incelenerek sınıflandırma yapılmaktadır. Dizimsel Boyut başlığı altında Temel Tasar İlkeleri, Anlamsal Boyut başlığı altında da Duygusal Tepki analizleri yapılmıştır. Üçüncü bölümde; örneklerin analiz edilmesi ile dini kavramların yapı türlerindeki göstergeleri sunulmakta ve irdelemeler sonucunda değerlendirmeler yorumlanmaya çalışılmaktadır. Sonuç bölümünde; incelenen örneklerde ortaya çıkan kavramların ve bunların mimariye kattığı değerler ve kullanıcı üzerindeki etkileri yorumlanmakta, konuyla ilgili önerilerde bulunulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Din, İslam Dini, Kur'an'daki Temel Kavramlar, Osmanlı Mimarisi, Cami, Medrese, Türbe, Dizimsel Boyut, Temel Tasar İlkeleri, Anlamsal Boyut, Duygusal Tepki Boyutu VI

The Reflections of the Basic Concepts in Islam to the Religious Architecture of Ottoman Era The aim of this study is to determine the affect of fundamental islamic principals on architecture in otherwords on architectural formation by considiring religion conceptions' affects on architecture based on the assunmption that every concept has its own inherent language. In this context, mosque, madrasahs and tomb examples that are belong to Ottoman Empire Period in Anatolia are examined. In the first chapter, after describing the problem, the aim and the method of the study the meaning, clasification and statements in architectural history of the religion are expalined by giving examples. Because of the fact that the study area is Anatolia, a spesific part in this cahapter is attributed to only religions seen in Anatolia through the history. In the second chapter, general information is given about Islamic Art and in the result of the literature study the sub-concepts of selected mosques, tombs and madrasahs are identified. Semiotic principal is used to interpriate and explain religional concepts by classifying them in terms of syntactic and semantic aspects. Basic design principles under yntactic aspect and emotional reaction under semantic aspect are analysed. In the third chapter, religional concepts' signs on archtitecture are given by analysing of the selected examples and evaluations are interpreted in the result investigations. Finally, the concepts found after precise analysis of the selected examples and their impact on architecture and users are interpreted. Implications and suggetions are given after discussion. Key Words: Religion, islamic Religion, The fundamental concepts of Kur'an, Ottoman Architecture, Mosque, Madrasah, Tomb, Syntactic Aspect, Basic Design Principles, Semantic Aspect, Emotional (Sentimental) Reaction Aspect VII