Emet (Kütahya) borat havzası volkanosedimanter çökellerin mineralojisi ve jeokimyası

Abstract

Bu çalışmada, Neojen yaşlı Emet volkanosedimanter baseninde bulunan neoformasyon minerallerinin (kil, borat, sülfat, karbonat mineralleri) mineralojisi, jeokimyası ve oluşumlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda bölgede bulunan Espey ve Hisarcık Açık Ocaklarından 91 adet, ayrıca 2003 ve 2004 yıllarında gerçekleştirilen 2 adet sondajdan (2003/2, 2004/6) 102 adet olmak üzere toplam 193 adet örnek alınmıştır. Bu örneklerin hepsine XRD-tüm kayaç analizi yapılmış ve analizler sonucunda inceleme alanında kil, mika, halit, karbonat (kalsit, dolomit), kuvars, feldspat, opal-CT, sülfat (globerit, jips, anhidrit), borat (kolemanit, üleksit, probertit, hidroborasit, P-viçit) mineralleri tespit edilmiştir. Seçilen 69 örnek üzerinde ise XRD-kil fraksiyonu analizi yapılmış ve analizler sonucunda inceleme alanında, simektit, illit, kaolinit ve klorit minerallerinin bulunduğu ortaya konulmuştur. Yapılan mineralojik analizler sonucunda seçilen 47 adet örnekte iz element analizi ve 51 adet örnekte major element analizi yapılmıştır. Simektit içeren bazı numunelerde yapılan analizlerde, simektitlerin trioktaedrik olup saponit ve stevensit bileşiminde olduğu tespit edilmiştir. İnceleme alanında kuzeyden (Espey' den), güneye (Hisarcık' a) doğru simektit miktarının arttığı ortaya konulmuştur. Dolomit mineralinin Espey Açık Ocağı'nda bulunmadığı, fakat 2003/2, 2004/6 sondajlarında ve Hisarcık Açık Ocağı'nda bulunduğu saptanmıştır, bu da Espey bölgesinin, basenin kenar kesimleri olduğunun göstergesidir. İnceleme alanında Ca-borat ? Ca-borat + Na-Ca-borat ? Na-Ca-borat + Mg-Ca-borat şeklinde bir mineralojik zonlanma mevcuttur. Bu zonlanma havzanın merkezi kesiminin 2003/2 ve 2004/6 sondajlarının yapıldığı bölge olduğunun göstergesidir.

In this study, the aim is to investigate the mineralogical and geochemical characteristics and formations of neoformation minerals (clay, carbonate, sulphate, borate minerals) in Emet volcanosedimantery basin of Neogene age. For this purpose, totally 193 samples taken from Hisarcık, Espey open pits and 2003/2, 2004/6 drill holes. All of the samples were analyzed by XRD whole rock and the analyses show that there are clay, mica, halite, carbonate (calcite, dolomite), quartz, feldspar, opal-CT, sulphate (glauberite, gypsum,anhydrite) and borate (colemanite, ulexite, probertite, hydroboracite, P-veatchite) minerals. 69 of those samples analysed by XRD-clay fraction analysis which show that there are smectite, illite, kaolinite and chlorite minerals. For geochemical investigation, major element analyses on 51 samples and trace element analyses on 47 samples have been carried out. The results of the major element analyses which were made on smectite minerals show that they are trioctaedric and they are saponite and stevensite in composition. Increase at the amount of smectite has been determined from northern parts (Espey) to southern parts (Hisarcık) of the investigated area. Absence of dolomite at Espey Open Pit and the presence at 2003/2, 2004/6 drillholes and Hisarcık Open Pit has been determined, it indicates that Espey area is the edge of the basin. The borate minerals of the investigated area show mineralogical zoning such as Ca-borate ? Ca-borate + Na-Ca-borate ? Na-Ca-borate + Mg-Ca-borate. This zoning indicates that the drilling area of 2004/6, 2003/2 drillholes is the center of the basin.