Ankara`da kent içi hareketlilikte konut ve yer tercihinin aktör-yapı dinamikleri

Abstract

Bu tezin amacı sosyolojinin temel meselelerinden biri olan aktör- yapı ilişkisini kentsel süreçler bağlamında incelemektir. Aktör- yapı tartışmasının kentsel süreçler bağlamında incelenebilmesi için Ankara'da yaşayan bireylerin yer ve konut tercihleri ile bu tercihlere bağlı yer değiştirme davranışları örnek olay olarak seçilmiştir. Bu bağlamda Ankara'da başlıca gelişme alanları olan Or-An Sitesi yerleşimi ile Mesa Koru Sitesi araştırma alanları olarak seçilmiştir.Aktör- yapı tartışmasının kent içi hareketlilik bağlamında ortaya çıkarttığı dinamiklerin anlaşılabilmesi için bu tezde yapı ve aktör boyutlarıyla ilişkili olarak farklı veri toplama ve örneklem yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmanın aktör boyutunu incelemek için Or-An ve Koru Siteleri'nde yaşayan bireylerle derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmelerde Pierre Bourdieu'nun sermeyeler kuramı esas alınarak bireylerin sahip oldukları farklı sermaye türlerinin oluşturduğu kompozisyon açığa çıkarılmıştır. Diğer yandan araştırmanın yapı boyutu için Ankara'nın kentsel yapısının oluşum ve değişim süreçlerine dair literatür incelenmesinin yanı sıra Ankara üzerine çalışmalar yapmış ya da bizzat Ankara'nın geçirdiği yapısal süreçlerde rol oynamış kişilerle görüşmeler yapılmıştır.Bu araştırma sonucunda başlıca 3 sonuç elde edilmiştir. Bunlardan ilki aktörlerin tercihlerinin oluşumunda sosyal, kültürel ve ekonomik sermayelerin biraraya gelerek oluşturduğu kompozisyonun belirleyicili olduğudur. Dolayısıyla bireysel tercihleri tek bir sermaye türü ile açıklamak mümkün değildir. Diğer yandan tezin ikinci sonucu olarak ise yapının da aktörlerin yer ve konut seçimi tercihlerinde rol oynadığı ortaya çıkmıştır. Kentsel yapıdaki değişim ve dönüşümler bireylerin tercihlerini hem sundukları imkanlar hem de yarattıkları sınırlılıklar yoluyla etkilemektedir. Bu durum bize konut ve yer tercihine bağlı kent içi hareketlilik sürecinin yanlızca aktörün tercihleri ya da yalnızca yapının yönlendirilmesi olgusu ile açıklanamayacağını göstermektedir. Son olarak bu tezin ana problemi olan aktör- yapı ilişkisi bakımından çıkan sonuç ise toplumsal gerçekliğin bu ikilem doğrultusunda açıklanamayacak kadar karmaşık olduğudur.

The aim of this dissertation is to examine the agent- structure relationship as one of the major issues of sociology, in the context of urban processes. For the analysis of the agent- structure debate in the context of urban processes, housing and place preferences of people living in Ankara and their mobility in line with these preferences were selected to be the case study. Therefore, the major areas of growth in Ankara, namely Or-An Sitesi and Mesa Koru Sitesi were chosen as the research fields.In order to understand the dynamics occuring from the agent- structure debate in the context of urban mobility, different data collection and sampling methods were used for agent and structure parts of the research. To analyze the agent aspect, in-dept interviews were conducted with people living in Or-An Sitesi and Koru Sitesi. These interviews were based on Pierre Bourdieu?s theory of capitals to reveal the composition of different capitals people have. On the other hand for the structure aspect of the research, interviews were conducted with people who did research on Ankara or played role in the structural processes that Ankara has been through, in addition to the literature review about the formation and transformation of the urban structure of Ankara.At the end of the research, three major results were found. The first result is that the amalgamation of social, cultural and economic capitals was the determinant of the agents? preferences. Therefore, it is not possible to explain personal preferences with regard to only one of these capitals. On the other hand, as the second result of the research the role of the structure in agents? housing and place preferences was revealed. The changes and transformations in the urban structure affect these preferences through the opportunities and limitations. These facts show that the housing and place preferences within the context of urban mobility cannot be explained by only the agents? choices or by only the direction of the structure. Finally, the result with regard to the agent-structure problem, which is the main issue of this dissertation, is the fact that the social realty is so complex that it cannot be understood and explained within the agent- structure dualism.