Köstendilli Süleyman Şeyhi Efendi`nin Divanı`nın tenkitli metni

Abstract

ÖZET Bu çalışma XVIILyy.'nin ikinci yarısı ile XIX. yy.'nin başlarında yaşamış bir Osmanlı edîbi olan Köstendilli Süleyman Şeyhî Efendi'nin, hayatı, eserlerinin tanıtımı ve özellikle dîvânını içermektedir. Osmanlı Devleti'nin en karışık döneminde Rumeli bölgesinde Köstendil'de yaşamış olan bu güzîde şahsiyetin hayat tarzı ve bir çok eser meydana getirmesi dikkate şayandır. Yakın tarihimize baktığımızda Bulgaristan ve çevresinde Müslüman- Türk halkına yapılan zulüm ve baskılar, o derece şiddetlenmiş ki bu güzel vatandaki- Türk izlerini silme hıncıyla oradaki varlığımızdan rahatsız olanlar, her türlü olumsuzluğa başvurmuşlardır. Bu bölgede yaşayan kahramanımızın Müslüman-Türk halkını temsilen yaptığı çalışmaları ve bu eserlerin önemi her türlü takdirin üzerindedir. Çalışmamızın sınırları, Köstendilli Süleyman Şeyhî Efendi'nin hayatı, tasavvufî şahsiyeti, eserleri ve edebî kişiliği hakkında bilgi vermek ve dîvânının tenkitli metnini hazırlamak şeklinde çizilmiş, elde edilen dîvân metni üzerinde şekil ve muhteva bakımından bir de inceleme yapılmıştır. Köstendilli Süleyman Şeyhî Efendi'nin eserleri dinî-tasavvufî muhtevalıdır. Çalışmamıza yazarımızın özellikle dîvânını incelediğimiz için o dönem dîvân ve tekke şiirlerinin genel özellikleri hakkında bilgi vererek başlamayı uygun bulduk. Şiirlerinden ziyade mensur eserleriyle tanınan şâirimiz, mürettep bir dîvân sahibi olmasına rağmen şuara tezkirelerinde yer almamıştır. Günümüz edebiyat tarihi kaynaklarında da gerekli ve yeterli bilgiye rastlanmamaktadır. Bu durumun bizce başlıca sebepleri o dönem tezkirecilerinin bazı mutasavvıfları ve halk şâirlerini şâir kabul etmemeleri, yazarımızın Osmanlı Devleti'nin ilim ve edebiyat merkezinden uzak bir bölgede yaşaması, ayrıca yaşadığı dönemde askerî-siyâsî karışıkların olmasıdır. Tasavvuf edebiyatı ve tasavvuf tarihi üzerine yapılacak araştırmalarla konunun karanlık yönlerinin daha iyi anlaşılacağını ümit ediyoruz. Biz bu çalışmamızda yazarın daha çok şairliği ve edebî özelliğini tanıtmaya ve bulabildiğimiz bütün bilgileri değerlendirerek bu yönüyle ortaya koymaya çalıştık. V

SUMMARY A Critique of Köstendilli Süleyman Efendi's Collected Poems Keywords: Literature, Poetry, Criticism This project is about the life and works of art of Şeyhî Süleyman Efendi who lived between XVIII and XIX centuries. He lived in Thrace during the most difficult period of Ottman Empire.In spite of this his lifeystle and his works of art are very impottant and attractive for vs. In that period, the crvel behavpours to Turkish people who were living in Bulgaria, and trying to destray the Turkish culture make his works of art more valuable. The whole works of Şeyhî Süleyman Efendi is about religius and Sufism. That's why we started with the examining the qualities of the the poems which were weitten in that period. This project gives information not only about Şeyhî Süleyman Efendi's lifestyle,character and his works of art;but also it explains the details of the literature which was used in that period. He is not mentioned sufficiently in histarical sources The most import tant reason of this is military and political disorders,also he wasn't living near the science and literature center of the Ottman Empire. In this project we tried to explain the works of art of the writer and literary features. VI