İlköğretim ikinci kademede demokrasi eğitimi: Öğretmen ve öğrencilerin demokratik davranışlar sergileme düzeyleri (Sakarya ili örneği)

Abstract

ÖZET Bu araştırma, ilköğretim ikinci kademe öğretmen ve öğrencilerin demokratik davranışları sergileme düzeyinin belirlenmesi amacı ile yapılmıştır. Araştırmanın evrenini Sakarya ili oluşturmuştur. Sakarya merkez ilköğretim okulları arasında tabakalı örnekleme yöntemi ile 12 adet ilköğretim okulu saptanarak, bu ilköğretim okullarının 8. sınıf öğrencileri ile onların öğretmenleri araştırma kapsamına alınmıştır. Araştırma kapsamına alınan okullarda görevli öğretmenlerin tamamına, öğrencilerin ise örnekleme alınan kısmına, demokratik davranış ölçeği içeren birer anket uygulanmıştır. Öğretmen ve öğrencilere uygulanan davranış ölçekleri 2(Tşer maddeden oluşmuştur. Hazırlanan anketler 267 öğretmene ve 500 öğrenciye uygulanmıştır. Öğretmenlere uygulanan anketlerin 176' sı, öğrencilere uygulanan anketlerin 463 'ü araştırma kapsamında kullanılabilir veri aracı olarak değerlendirilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular incelendiğinde, öğretmenler ile öğrencilerin demokratik davranışlar sergileme gereği üzerinde benzer görüşler üzerinde oldukları ancak okul ve sınıflarda öğretmenlerin demokratik davranışlar sergileme konusunda çeşitli eksikliklerinin olduğu belirtilebilir. Araştırma kapsamına alınan ailelerin eğitim düzeylerinde erkeklerin kadın velilere göre daha yüksek eğitim düzeyinde oldukları ve toplumumuzdaki genel sosyal yapı ile doğru orantılı bir veli profilinin olduğu, hem öğretmenlerin, hem de öğrencilerin disiplini ceza ile sağlama çabasından rahatsız oldukları görülmektedir. Okullarda hala cezanın etkili bir disiplin sağlama aracı olarak kullanıldığı görülmüştür. Ayrıca öğrencilerin okullarda öğrencilerin görüşlerini ifade etmekten çekinmeleri de otoriter ve korkuya dayalı okul kültürünün varlığını göstermiştir. Öğrenciler okullarında, demokratik bir yapı istemektedirler. Baba ve annenin eğitim düzeyi ve ailenin gelir düzeyi arttıkça öğrencilerinin de demokratik okul kültürünü VI-^ isteme düzeylerinin de artması dikkate değerdir. Diğer bir deyişle demokratikleşme ile eğitim ve ekonomi arasında ilişki olduğu sonucuna varılmıştır. Araştırma sonucunda, kadın öğretmenler ve kız öğrencilerin demokratik bir okul kültürünü erkek öğretmen ve öğrencilere göre daha fazla istedikleri ortaya çıkmıştır. Bu da demokrasinin erkek egemen bir kültürden kadınlar için kurtulma aracı olarak görülebileceğinin bir kanıtı olarak görülürken, annesi çalışan öğrencilerin demokratikleşme isteğinin daha fazla olması da bu sonucu destekleyen bir başka bulgu olarak karşımıza çıkmıştır. Bu bulgulardan yola çıkarak, okullarda demokratikleşmenin artırılması ve öğretmenlerin demokratik davranışlar sergileme düzeylerinin yükseltilebilmesi için ciddi hizmet içi programlarının düzenlenmesi gerekmektedir. Öğrencilerin ve toplumun demokratik değerlerinin geliştirilmesi için aile eğitim programlarının düzenlenmesi gereği vardır. Aile eğitim programlarında özellikle kadın velilere ayrı bir önem verilmesi gerekmektedir. Okullarda ceza ile disiplin sağlama konusunda daha duyarlı davranılması ve öğretmenlerin demokratik sınıf atmosferi oluşturma konusunda yetiştirilmeleri gereği vardır. Okullarda öğrencilerin dilek ve şikayetlerini ulaştıracakları bir temsilcilerinin olması, okulla ilgili alınacak tüm kararlarda öğrencilerinde belirli bir düzeyde temsil edilmesi ve bu yolla alınacak kararlara katkı yapmalarının gereği vb. öneriler getirilmiştir. VII

SUMMARY EDUCATION OF DEMOCRACY IN THE SECONDARY SCHOOLS: THE LEVEL OF DEMOCRATIC BEHAVIORS OF STUDENTS AND TEACHERS KEYWORDS: Education and Democracy This study has been carried out with the purpose to determine the level of democratical attidutes and students in the second echelon of primary education. The location of this survey has been Sakarya province. By sampling, 12 primary school have been established among the primary schools in the center of Sakarya and 8 th grade students and teachers working in the second echelon of these schools have been taken in to the scope of this survey. A questionnaire including democratical criterions attitude has been applied to some of the students and all of the teachers working in the schools that are taken into the scope of this survey. The questionnaires applied to the teachers and student include 20 entry each. The questionnaires prepared have been applied to 267 teachers and 500 students. From the questionnaires applied to teacher 176 and from the questionnaires were used as a data item. The analysis of the data collected by questionnaire, have been realized by a computer media using SPSS statistical package program. When the date collected by the questionnaire is examined,it is realised that students and the teachers have similar thought about the need of democratical behaviors. But it also possible to say that there is deficiency in the democratic attitudes and behaviors of teachers in schools and classroom. It is also seen that the educational level of the males are higher than the females in the families of the samples and they have a balance with their parents profile.Both teachers and students dislike the attidute of controlling discipline with the punishment is still used for the controlling of discipline in the schools. In addition, VIIIitcan also be mentioned that, the students are afraid to tell their thoughts because of the strict and frightening school rules. The students want to have a democratical structure in their schools. It is important to say that when the education level and the income of the families get higher, the wishes for more democratical attidutes get higher, too among the students. In short there is a relation with being democratic and economy and education. At the end of the survey it come out that, female teachers and students have stronger wisher for the democratical school culture than the male teachers and students.This shows that females see the democracy as a survival in such a culture that males are more dominant. And also this idea is supporad with the amounts of the students whose mothers are working, that wish the democracy more than the other students. By using these results, there are some suggestions. These are; the teachers training courses must be organized to higher the attidutes of democracy in school and practices of democratical behaviors. The family training courses must also be handled to make students and society democratic. Especialy mothers of the students must be trained on this subject. They must more carefull with the punishment for the discipline of the school. There is a need to train teachers about the democratical managemat in the classroom. There must be a represent for the students to express their all wishes and complains.There is a need to have a represent for the students in the decisians about the school, etc. IX