Türk Hukuku`nda af

Abstract

XV ÖZET Tez çalışmamızın konusunu oluşturan af, teknik yönüyle hukuk çevrelerinin gündemini işgal ettiği gibi, siyasal iktidarı ve kamuoyunu da affın gerekli olup olmadığı konusunda tartışmaların içine çekmektedir. Çalışmamızda af tasarruflarının mahiyeti, iç hukukumuza göre af tasarrufuna yetkili olan yasama ve yürütme organlarının yargı kararlarına müdahale sınırları, affın çeşitleri ve Türk Hukuku 'ndaki af tasarrufları ile bunların hüküm ve sonuçlan incelenmiş, bununla affın yerinde ve kanuna uygun olarak çıkarılması için dikkate alınması gereken sınırlar ile ilkelerin belirlenmesi amaç edinilmiştir. Daha da önemlisi af tasarrufunun ne olduğunun ötesinde nasıl olması gerektiğine dair, Yüksek Yargı Organları' nın ve doktrinin konuya bakışı dikkate alınarak bir bakış açısı oluşturulmaya çalışılmıştır. Affa benzer müesseseler daha dar kapsamlı incelenmiş, af tasarrufuna yetkili organ konusu ve bu arada ölüm cezalan üzerinde de kısaca durulmuştur. Çalışmanın ağırlıklı bölümünü genel ve özel af tasarruflan ile Türkiye'de özellikle 1991 yılından bu yana çıkanlan üç önemli `dolayısıyla af kanunu` sayılabilecek tasarruf oluşturmuştur. Teknik yönden affın yasal çerçevesinin çizildiği ve bu konuda genel ilkelerin belirlendiği TCK'nın 97. ve 98. maddeleri ile 1982 Anayasası'nın 87. ve 104. maddeleri kapsamında konu dört bölümde incelenmiştir. Çalışmada affın daha çok ceza hukuku alanına ilişkin ve hürriyeti bağlayıcı cezalar ile mahkeme para cezalan yönü ele alınmış, bağlantılı olarak da özel hukuk ve disiplin hukuku alanındaki sonuç ve etkileri, özellikle Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi kararlan ile, yerine göre Danıştay kararlarına da yer verilerek açıklanmaya çalışılmıştır. Bu anlamda genel ve özel affın kamu davasına, mahkûmiyete ve mahkûmiyetin cezaî neticelerinden olan tecil, tekerrür, emniyet tedbirleri, müsadere, yargılama giderleri, fer'î ve mütemmim cezalar ile suçun değişik görünümlerine etkisi ele alınmıştır. Araştırma sonucunda da, şartlan oluştuğunda af tasarrufunda bulunmanın faydalı olabileceği düşünülürse de, sık sık af kanunu çıkarmanın ve bunu siyasî saikle yapmanın yargı alanına müdahale ve yargı erkini inkâr anlamı taşıyacağı sonucuna vanlmış, bu olumsuz görüntünün oluşmaması için de gerek Anayasa Mahkemesi ve gerekse de Yargıtay, Danıştay ve doktrinin bu alandaki görüşleri dikkate alınarak af tasarrufunda bulunulmasının ve aftan istifadenin şarta bağlanmasının, sağlıklı bir af tasarrufu için gerekli olduğu ifade edilmiştir. ^

XVI SUMMARY AMNESTY IN THE TURKISH LAW KEYWORDS: General amnesty, particular amnesty, capital punishment, criminal law This study discusses, the contents and the varieties of the Amnesty authority, the interference authority of the legislature and the Executive councils to the Judgement and to the decisions of the Court when they grant an amnesty, and especially the arrangements of the Amnesty in the sources of the Turkish Law, the effects and the convicts of the general and particular amnesties which may occur in different fields. It examines how to grant an amnesty and how those who will apply this amnesty should consider it, what the social reguirements that register the amnesty power, Constitutional and legal limits and the principles are. The main subjects examined in the thesis are: Direct or indirect Amnesty Laws (that) made during the Republic Period, The Power of the President and The National Assembly to grant amnesty, Capital Punishment, The Amnesty laws which were made in the process of the adaptation to the European Union, The arrangement related to General and Particular amnesties in the Turkish Criminal Law and the Constitution of 1982, The comparisonof the manners which resemble the amnesty in some ways such as; The Postponement, Conditional Release, Judicial Amnesty, The Postponement of sueing a public presecution with Amnesty, The results of the amnesty in the Criminal, Administration, and The Civil Law, Application of the Amnesty and determining the penalties included in it. Grand Judgement Courts cancellations about an amnesty and convictions of their applying were mentioned in the related parts, the presentation of the opinions and criticisms on doctrine and how the subject was concerned in different ways were tried to be stated. Although it can be thought that it is useful to grant amnesty in convenient conditions, it was concluded that applying this way often and doing it by political reason may mean interference in judgement, and in application of amnesty for the suspects and convicts it would be more useful to use different method which will provide results in their own favour and also it was stated that it would be more useful to grant amnesty with some conditions.