Akşehir ve Doğanhisar mihrapları

Abstract

Akşehir ve Doğanhisar mihraplarını konu alan bu çalışma; giriş, katalog, değerlendirme ve sonuç başlıklarıyla dört ana bölümden meydana gelmektedir.Birinci bölümde, `Giriş` Ana başlığı altında `konunun tanımı, önemi ve sınırları`, `ilgili kaynaklar`, `metod`, `mihrap elemanları` ve `İslam mimarisinde mihrap ve Anadolu'daki mihrapların tarihçesi` üzerine genel bilgiler verilmiştir. Burada İslam mimarisinde mihrabın kelime kökeni ve simgesel anlamı kaynaklar yardımıyla açıklanmaya çalışılmış ve devamında Anadolu mihraplarının malzeme ve tasarım özellikleri üzerine durulmuştur. Giriş bölümünün sonunda katalog düzenini gösteren şematik bir çizim yer alır. İkinci bölüm, tezin `Katalog` örneklerinin açıklandığı kısımdır. Burada incelenen 17 adet mihraptan dört tanesi Anadolu Selçuklu dönemine, iki tanesi Beylikler dönemine, 11 tanesi de Osmanlı dönemine tarihlenmektedir. Katalogta 13. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar uzanan mihrapların konumları göz önüne alındığında harime girişi sağlayan ana kapının aksında bulunma kaygısı olmadığı görülmektedir. Katalog içinde açıklanan mihraplar ait oldukları `yapının inşa tarihi`, `yaptıranı`, `yapanı` ve `mimari özellikleri` hakkında genel bilgiler verildikten sonra `yapıdaki yeri`, `malzeme özellikleri`, `teknik özellikleri` ve elemanların süsleme özelliklerine göre ayrıntılı olarak tasvir edilmektedir. Üçüncü bölümde, Akşehir ve Doğanhisar mihraplarının malzeme ve süsleme özelliklerine göre kendi aralarında değerlendirilmesi yapılmıştır. Burada mihrap elemanları biçimlendiriliş ve süsleme kompozisyonları bakımından ele alınarak tipolojik şekilde gruplara ayrılmıştır. Bu kısımda Akşehir ve Doğanhisar mihraplarının tüm dönemler içerisinde gösterdiği biçimsel gelişimi taç, tepelik, çerçeve, alınlık köşelik, kavsara, niş, sütunçe ve oturtmalık bölümlerine ayrılarak ortaya konmaya çalışılmıştır. Ayrıca bitkisel, geometrik, yazı, nesnel ve mukarnastan oluşan süsleme kompozisyonları belirli gruplar altında açıklanmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde, Akşehir ve Doğanhisar Mihraplarının tasarım ve süsleme özellikleri üzerine tespit edilen bulgular yer almaktadır.

This study is about Akşehir and Doğanhisar mihrabs. It consists of four main sections with introduction, catalog, evaluation and conclusion. In the first chapter, under the tıttle `Introduction`, `general information on ın definition, importance and boundaries of the subject aris`, `related sources`, `method`, `mihrab elements` and under mihrab in Islamic architecture and history of mihrabs in Anatolia `is given. here, in the Islamic architecture, the word origin and symbolic meaning of the mihrab were tried to be explained with the help of resources and then the material and design features of the Anatolian mihrabs were emphasized. At the end of the introductory section is a schematic drawing showing the catalog layout.The second chapter is the section where the `Catalog` samples of the part are explained. Four of the 17 mihrabs examined here are dated to the Anatolian Seljuk period, two to the principalities period, 11 to Ottoman period. Considering the positions of the mihrab from the 13th to the 20th century, there is no concern in the catalog of the main gate that provides the entrance. The mihrabs described in the catalog are described in detail according to the `technical characteristics` of the `material properties` and `the decoration features` of the `location` after giving general information about the `construction date`, `construction`, `construction` and `architectural features` of the building they belong to.In the third chapter, the Akşehir and Doğanhisar mihrabs were evaluated among themselves according to their material and decoration characteristicsHere, the mihrab elements are formed and grouped into typological forms by taking into consideration the decoration compositions. In this section, the formal development of Akşehir and Doğanhisar mihrabs, which are divided into crowns, hills, frame, pediment, corners, soffit, niches, columns and settlement sections, have been presented in the all periods. In addition, ornamental compositions consisting of herbal, geometric, lettering, objective and stalactites were tried to be explained under specific groups according to their stylistic featuresIn the fourth chapter, some findings about the design and decoration features of Akşehir and Doğanhisar Mihrabs are mention.