Bilgisayar destekli sunum şeklindeki ağız sağlığı eğitimi ve yüz yüze broşür bazlı bilgilendirmenin 0-3 yaş arası çocuğu bulunan annelerin çocuklarının ağız ve diş sağlığı hakkında bilgi düzeyine etkisinin değerlendirilmesi

Abstract

Çocuklarda yaşam kalitesinin düşmesine neden olan ağız ve diş sağlığı problemlerinin önlenebilmesi ve geliştirilmesi için ebeveynlerin, bebeklik döneminde sağlıklı alışkanlıkların oluşturulmasında önemli rolleri vardır. Bu araştırmada, 0-3 yaş grubu çocuğu olan annelere farklı iki yöntemle ağız ve diş sağlığı eğitimi verilerek bu konu hakkındaki bilgi düzeylerinin ve farkındalıklarının arttırılması ve bu iki farklı eğitim yönteminin etkinliğinin karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi amaçlandı.Araştırmaya 0-3 yaş arası çocuğu bulunan 90 anne katıldı. Katılımcıların 47 tanesi bilgisayar destekli sunum (BDS) ve 43 tanesi broşür bazlı bilgilendirme (BBB) gruplarına dahil edildi ve katılımcılara klinik/hastane dışı izole ortamlarda ağız diş sağlığı eğitimi verildi. Bilgisayar destekli sunum (BDS) grubundaki katılımcılara 7-8 kişilik küçük gruplar halinde projeksiyon yardımı ile broşür bazlı bilgilendirme (BBB) grubundaki katılımcılara ise birebir görüşmeler halinde broşür yardımı ile eğitim verildi. Katılımcılardan içerisinde demografik özellikler ile oral hijyen uygulama bilgilerinin yer aldığı anket formları ve bilgi düzeylerini ölçmek için eğitim öncesi (ÖT), eğitimden hemen sonra (ST1) ve eğitimden 3 ay sonra (ST2) 12 sorudan oluşan anket formları doldurmaları istendi. İstatistiksel analizler sırasında Ki-kare, Mann Whitney U ve McNemar testleri kullanıldı. Tüm analizlerde p<0.05 düzeyi anlamlı olarak kabul edildi.Katılımcıların bilgi düzeylerini ölçmek için kullanılan ankette; 1. soru çocuklardaki ağız sağlığı problemlerinin sonuçlarını, 2. soru diş çürüğünün bakteriyel kaynaklı olup olmadığını, 3. soru süt dişlerinin sürme zamanlarını, 4.soru ilk diş hekimi muayene zamanını, 5. soru diş hekimi muayene sıklığını, 6. soru süt dişlerinin görünümü, 7. soru erken çocukluk çağı çürüklerinin (EÇÇ) beslenme ile ilgili risk faktörlerini, 8. soru bebeğin diş temizliğini, 9. soru çocukların tek başlarına diş fırçalama zamanlarını, 10. soru fluoridli diş macunu kullanım yaşını, 11.soru çocuklar için seçilecek atıştırmalıkları, 12.soru ise çocuklarda beslenme ile çürük arasındaki ilişkiyi sorgulamayı amaçlamaktadır. Demografik verilerin yer aldığı anketler incelendiğinde; BDS ve BBB grubu katılımcıları arasında sadece anne meslek (p˂0.001) ve anne eğitim durumu (p˂0.001) açısından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunurken, sorgulanan diğer demografik özellikler (0-3 yaş arası çocuk sayısı, diğer yaş gruplarındaki çocuk sayısı, 0-3 yaş arası çocuk cinsiyet ve aile ortalama aylık gelir), anne yaş ortalaması, anneye ait oral hijyen uygulamaları ve anneler tarafından gerçekleştirilen oral hijyen uygulamaları açısından istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı (p>0.05).Sonuçlar değerlendirildiğinde; BDS grubunda yer alan katılımcıların bilgi düzeylerinin zamana bağlı değişim analizinde ÖT ile ST1 arasında 1, 4, 7, 10. sorular (p˂0.001) ile 3, 5, 6, 11. sorularda (p˂0.05) istatistiksel olarak anlamlı artış tespit edildi. Aynı eğitim grubunda ÖT ile ST2 anketleri karşılaştırıldığında; 7, 10 ve 12. sorularda (p˂0.05) istatistiksel olarak anlamlı artışla beraber ST1-ST2 anketleri arasında ise 1. ve 4. (p˂0.05) sorulara verilen doğru cevap oranında istatistiksel olarak anlamlı derecede azalma olduğu saptandı. BBB grubunda ise ÖT-ST1 arasında 1, 4, 5, 7, 10, 11. sorular (p˂0.001) ile 6. ve 12. sorularda (p˂0.05) ve ÖT-ST2 arasında 1, 6, 7, 12. sorularda (p˂0.05) istatistiksel olarak anlamlı derecede artış, ST1-ST2 arasında ise 4. ve 7. sorular (p˂0.05) ile 10. soruda (p˂0.001) istatistiksel olarak anlamlı derecede azalma olduğu tespit edildi. Çalışmada BDS ve BBB gruplarında yer alan katılımcıların bilgi düzeyindeki değişiklikler birbirleri ile karşılaştırıldığında; ÖT anketinde 12 sorunun tamamında anlamlı farklılık tespit edilememişken (p>0,05), ST1 anketinde 12. soru (p˂0.05) ile ST2 anketinde ise 2, 5, 11 ve 12. sorularda (p˂0.05) BBB grubu katılımcıları, ST2 anketinde yer alan 3. ve 4. sorularda (p˂0.05) ise BDS grubu katılımcıları istatistiksel olarak anlamlı derecede daha başarılı bulunmuştur. Bu araştırma sonucunda; BDS ve BBB grubunda yer alan katılımcıların ağız ve diş sağlığı ile ilgili bilgi düzeylerinin her grup içerisinde eğitimden hemen sonra ve eğitimden 3 ay sonra değerlendirilmesi sonucunda başlangıç düzeyine göre genel olarak arttığı ve verilen eğitimin başarılı olabileceği düşünülebilir. İki farklı eğitim yöntemi soru bazlı ve karşılaştırmalı olarak değerlendirildiğinde BBB yönteminin BDS yöntemine göre daha fazla sayıda soruda katılımcıların bilgi düzeyinde anlamlı artış meydana getirdiği gözlemlenmektedir. 0-3 yaş arası çocuğu bulunan annelere çocuklarının ağız ve diş sağlığı hakkında verilecek eğitimler içerisinden; özellikle broşür bazlı yüz yüze eğitimlerin kullanımı, farkındalık ve bilgi düzeyinde tekrarlanabilir ve sürdürülebilir uygulamalarla artış sağlayabilir.

Oral and dental health problems affect the quality of life of children. In order to prevent these problems and improve oral health, parents have important roles in establishing healthy habits during infancy. In this study, it was aimed to increase the knowledge level and awareness of mothers who have children age between 0-3 years, by giving oral and dental health education in two different methods and to evaluate the effectiveness of these two different educational methods comparatively.90 mothers with children aged 0-3 participated in the study. 47 of the participants were included in computer-assisted presentation (CAP) and 43 of them were included in brochure-based information (BBI) groups and the participants were given oral and dental health education in isolated clinics / out-of-hospital settings. While participants in the computer-assisted presentation (CAP) group received oral and dental health education in small groups of 7-8 people with the help of projector, participants in the brochure-based information (BBI) group were given education by brochure in one-to-one meetings. Participants were asked to fill out questionnaire forms, which consisted of 12 questions including demographic characteristics and oral hygiene information, before the education (pretest), immediately after the education (posttest1) and 3 months after the education (posttest2) to measure their level of knowledge. Chi-square, Mann Whitney U and McNemar tests were used for statistical analysis. p<0.05 was considered significant in all analyzes. Ouestionnaire used to measure the participants' level of knowledge; Q1.'The results of oral health problems in children', Q2.'Whether the cause of tooth caries bacterial origin', Q3.'Primary teeth eruption time', Q4.'The first dentist examination time',Q5.'Dentist examination frequency', Q6.'How healthy milk teeth look' Q7. 'Early childhood caries (ECC) risk factors related to nutrition', Q8.'Baby's tooth cleaning', Q9. 'Time of the children alone tooth brushing time', Q10.'Fluoride toothpaste use age', Q11.'Choosing snacks for kids', Q12.'Aims to question the relationship between nutrition and caries in children'When the surveys are reviewed; there was a statistically significant difference only in terms of mother's occupation (p˂0.001) and mother's education status (p˂0.001) between CAP and BBI group participants. There was no statistically significant difference in the other demographic characteristics (number of children aged 0-3, number of children in other age groups, gender of children aged 0-3 and average monthly family income), maternal age mean, oral hygiene practices of the mother and oral hygiene practices performed by mothers (p> 0.05).When the results are evaluated; In the time-dependent analysis of the knowledge levels of the participants in the CAP group, there was a statistically significant increase was found between pretest (PT) and post test 1 (PT1) in the values of 1,4,7,10. questions. (P˂0.001) and 3,5,6,11. questions (p˂0.05). In the same education group, when pretest (PT) and post test 2 (PT2) questionnaires were compared; although statistically 7,10,12. questions (p.˂0.05) showed significant increase, between PT1-PT2 questionnaires it showed a statistically significant decrease in the correct response rate to the questions 1 and 4 (p˂0.05). In the BBI group, there was a statistically significant increase was found in the 1, 4, 5, 7, 10, 11th questions (p˂0.001) and 6,12. questions (p˂0.05) between PT-PT1 and in the 1,6,7,12 questions (p˂0.05) between PT-PT2. When PT1-PT2 questionnaires were compared, it was found that there was a statistically significant decrease in questions 4 and 7 (p˂0.05) and 10th question (p˂0.001). When the knowledge level of CAP and BBI groups in the study were compared with each other; While no significant difference could be found in all 12 questions in the PT questionnaire (p>0.05), in the 12th question of the PT1 questionnaire (p˂0.05) and in the 2, 5, 11 and 12th questions of the ST2 questionnaire BBB group was found to be significantly more successfull than CAP group and in the 3rd and 4th questions (p˂0.05) of the PT2 questionnaire, the CAP group was found to be significantly more successful than BBI group.As a result of this research; the knowledge level of oral and dental health of the participants in the CAP and BBI group increased in general at immediately after the training and 3 months after the training with compared to baseline and it can be considered that the given education was successful. When two different education methods are evaluated on question-based and comparatively, it is observed that the BBI method creates a significant increase in the knowledge level of the participants in a higher number of questions than the CAP method. Among the educations to be given to the mothers who have children between the ages of 0-3 years about oral and dental health of their children; in particularly, the use of brochure-based face-to-face trainings can increase awareness and knowledge with reproducible and sustainable practices.