Okul öncesi eğitimde örgütsel iklimin öğretmen performansına etkisi

Abstract

Bu araştırma Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı bağımsız ana okulları ve ilkokul ana sınıflarında görev yapmakta olan okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin çalıştıkları okullardaki iş ortamına ilişkin algılarını belirlemek ve bu algının sınıf içi performansları üzerindeki etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada öğretmenlerin iş ortamına ilişkin algıları, çalıştıkları okullardaki örgütsel iklime ilişkin değerlendirmeleri ile incelenmiştir. Araştırmanın evrenini 2012-2013 öğretim yılında Ankara ilinde Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı bağımsız ana okulları ve ilkokul ana sınıflarında görev yapan 2651 okul öncesi eğitim öğretmeni oluşturmakta, örnekleminde 214 öğretmen yer almaktadır. Araştırmanın verileri okul öncesi eğitim veren kurumlarda örgütsel iklimi inceleyen Erken Çocukluk İş Ortamı Anketi ile okul öncesi eğitimde öğretmen niteliğini ve performansını değerlendirmek amacıyla kullanılan ve eğitimde yapılandırmacı yaklaşımı temele alan Erken Çocukluk Sınıf Gözlem Ölçeği aracılığıyla elde edilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde iki düzeyli Hiyerarşik Lineer Modelleme (HLM), çoklu doğrusal regresyon ve korelasyon analizlerine başvurulmuştur. Araştırmanın bağımsız değişkenleri arasında korelasyon analizleri, bağımsız değişkenlerle bağımlı değişkenler arasında HLM ve regresyon analizleri yapılmıştır. Araştırmanın analizlerinde HLM 7.00 istatistik programı kullanılmıştır. Bunun yanında betimleyici istatistiklerin yapılması, verilerin HLM 7.00 programı için uygun yapıya dönüştürülmesi ve düzenlenmesinde SPSS 18 istatistik paket programından yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarında okul türünün öğretmen performansının güçlü bir yordayıcısı olduğu ortaya çıkmıştır. Bağımsız ana okullarında çalışan öğretmenlerin örgütsel iklime ilişkin algılarının, ilkokul ana sınıflarında çalışan öğretmenlere göre daha olumlu olduğu belirlenmiştir. Ayrıca bağımsız ana okullarında öğretmen performansının daha yüksek olduğu, bu öğretmenlerin uyguladıkları eğitimde yapılandırmacı yaklaşımı daha çok temele aldıkları, çocuk merkezli uygulamalara daha çok yer verdikleri ve çocuklarla doğrudan etkileşim kurmaya daha çok zaman ayırdıkları bulunmuştur. Öğretmenlerin performanslarına en çok etki eden örgütsel iklim değişkenlerinin ise çalıştıkları okullardaki yöneticinin desteği, kural ve uygulamalardaki açıklık, fiziksel ortam, eğitimsel hedefler üzerinde uzlaşı olduğu görülmüştür. İki düzeyli HLM analizleri sonucunda öğretmen performansının okul türleri arasında farklılaşmasındaki en önemli etkenlerin, öğretmenlerin öğrenim düzeyi ve yönetici desteğine ilişkin algıları olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonuçları göz önünde bulundurulduğunda ülkemizde okul öncesi eğitim veren kurumlarda yöneticilerin nitelikli eğitim uygulamaları, eğitim programı, çocuk gelişimi gibi konulara ilişkin bilgilerinin arttırılması ve liderlik becerilerinin geliştirilmesi sağlanmalıdır. Okul öncesi eğitim alanında görev yapan öğretmenlerin de çocuğu merkeze alan yapılandırmacı eğitim uygulamaları konusunda desteklenmesi gerekmektedir. Bu nedenle hizmet içi eğitimlerin hem öğretmenler hem yöneticiler için kolay ulaşılabilir, uygulamalı ve sürdürülebilir olması sağlanmalıdır. Öğretmenlere lisansüstü eğitim programları veya eğitim seminerleri gibi eğitim olanakları sunularak onların mesleki açıdan gelişmelerine yardımcı olunmalıdır. Ayrıca örgütsel iklim ve öğretmen performansı açısından daha nitelikli olan bağımsız ana okullarının ülke genelinde yaygınlaştırılması sağlanmalıdır.Anahtar Sözcükler: Örgütsel iklim, okul öncesi eğitim, HLM, öğretmenperformansı, yapılandırmacı yaklaĢım

The aim of this research is to determine the work environment perceptions of preschool teachers' who work in independent preschools and elementary schools' preschool classrooms which affiliated to Turkish Republic Ministry of National Education and to examine the effect of teachers' perceptions on their performance in classroom. Teachers' work environment perceptions were examined by their thoughts related to organizational climate in schools where they work.The population of this research consists of 2651 preschool teachers who work in independent preschools and elementary schools' preschool classrooms in Ankara province in 2012-2013 school year. The sample consists of 214 preschool teachers. The data was gathered by Early Childhood Work Environment Survey which was developed to examine organizational climate in schools which provide early childhood education, and Early Childhood Classroom Observation Measure which base on constructivist approach in education and which was developed to examine teacher quality and performance in early childhood education. Hierarchical Linear Modelling (HLM), multiple lineer regression and correlation analyses were applied to analyze the data. The correlation analysis was conducted among independent variables, HLM and regression analyses were conducted between independent and dependent variables of the research. HLM 7.00 statistical program was used in the analyses. Besides SPSS 18 statistical packet program was used to conduct descriptive analyses, to organize and to transform the data into an applicable structure for HLM 7.00 program. According to the results of the study school type was examined as a strong predictor of teacher performance. It was determined that teachers who work in independent preschools have more positive perceptions regarding to organizational climate compare to teachers who work in preschool classrooms in elementary schools. It was also examined that the quality of teacher performance is higher; teachers underlay constructivist approach more, use child-centered activities more often and spend more time on direct interaction with children in independent preschools. Director support, clarity of rules and implementations, physical setting and goal consensus had the greatest impact on teachers' performance quality among all the variables of organizational climate. As a result of two level HLM analyses it was examined that the most important factors in differentiating teachers' performance across school types are teachers' education level and their perceptions on director support. Considering the results of this research directors of schools which provide early childhood education should be supported in increasing their knowledge about qualified educational activities, education program, child development and also their leadership skills should be developed. Preschool teachers should be supported in child-centered constructivist teaching activities. Therefore easily accessible, practical and sustainable in service trainings should be ensured both for teachers and directors. Graduate programs or educational seminars should be provided to teachers to help them improving their professional development. In addition to this independent preschools which have higher quality in organizational climate and teachers' performance should be expanded across the country.Keywords: Organizational climate, early childhood education, HLM, teacher performance, constructivist approach