İletişime dayalı yerel Almanca ders kitaplarında dilbilgisi

Abstract

Yabancı dil, toplumlar arası iletişimi sağlayan en önemli araçtır. Yabancı dil öğrenmek günümüz bilgi çağında zorunlu hale gelmiştir. Bu bilinçle okullarda birden fazla yabancı dil zorunlu olarak öğretilmektedir. Bugün ülkemizde birinci yabancı dil olarak dünya dili kabul edilen İngilizce öğretilirken özellikle liselerde ikinci yabancı dil olarak çoğunlukla Almanca okutulmaktadır. Yabancı dil derslerinde kullanılan en önemli malzeme ders kitaplarıdır. Okullarda hem yerel nitelikli hem de ithal ders kitapları okutulmaktadır. Yerel nitelikli ders kitapları; öğrencilerin öğrenme alışkanlıkları, kültürel özellikleri (ilke, düşünce, değer yargıları vb.), ulusal müfredat ve toplumun amaçları gibi ögeler dikkate alınarak geliştirilmektedir. Yerel ders kitapları, belirtilen özellikler nedeniyle 80'li yıllardan günümüze kadar MEB tarafından kurulan komisyonlarca geliştirilmektedir.Bu çalışmada, Türkiye'de geliştirilen yabancı dil ders kitaplarına katkıda bulunmak adına farklı ülkelerde okutulan yerel nitelikli Almanca ders kitaplarının incelenmesi söz konusudur. Bu incelemenin sağlıklı olabilmesi için, Tunus, Bulgaristan, Finlandiya ve bu tezin yazıldığı Türkiye'de okutulan yerel ders kitaplarının iletişimsel yaklaşımla yazılmış, A1 düzeyinde ve liselerde okutulan Almanca ders kitapları olmasına dikkat edilmiştir.Tunus'ta yerel nitelikli ders kitabı Ach so!, Bulgaristan'da yazılmış Deutsch ist IN, Finlandiya'da yazılmış Antenne ve Türkiye'de Deutschstube Almanca ders kitapları bu çalışma için belirlenmiştir. Finlandiya başta olmak üzere Tunus ve Bulgaristan yabancı dil öğretimi açısından önemli yol kat etmişlerdir. Bu ülkeler, ülkemize kıyasla dil öğretiminde oldukça başarılıdır.Dilbilgisi, yabancı dil ders kitaplarında en önemli özelliklerden biridir. Aynı zamanda dilbilgisi öğretimi, yabancı dil öğretiminde en çok sorun yaşanan alanlardan biridir. Ders kitapları her açıdan incelenemeyeceğinden dilbilgisi analizine karar verilmiştir.Bu çalışmada, dilbilgisi analiz ölçütleri, Genç (2010); Stockholmer (1990) ve Mannheimer Gutachten (1979) kataloglarından yararlanılarak geliştirilmiştir. Ders kitaplarında dilbilgisi, İçindekiler sayfasında dilbilgisinin verilişi/yeri, dilbilgisi kurallarının veriliş düzeni, dilbilgisi sunumu, tasarımı ve alıştırmaları açısından incelenmiş ve kitaplardan örneklerle desteklenmiştir. Bu inceleme sonucunda dilbilgisi öğretiminde Deutschstube ders kitabında dilbilgisi açısından pek çok dilsel, yapısal hatalara rastlanmıştır. Ders kitabında ayrıca ana dilde bazı kavram ve açıklamalara ve diller arasında dilbilgisi yapılarının karşılaştırmalarına yer verilmediği saptanmıştır. Elde edilen veriler doğrultusunda yerel ders kitaplarında dilbilgisi öğretimine yönelik öneriler geliştirilmiştir.

Foreign language is the primary means of communication between the societies. Learning a foreign language is essential in today's information age. With this awareness, more than one foreign language is taught as a compulsory subject in schools. Currently, in our country English that is considered a world language is taught as the first foreign language as well as German as the second foreign language in most of the secondary schools. The course books are the main teaching materials in the foreign language teaching. In the schools, both local and global course books are used. The course books are developed taking some aspects into account based on the study habits, cultural properties of the learners (principle, thought and value judgments etc.), the national curriculum and objectives of the societ and because of these features a committee founded by MoNE (Ministry of National Education) has been developing the local course books since 1980s.In this study the local course books from different countries will be analysed in order to make a contribution to the the local course books developed in Turkey. The books are chosen from the local German course books used in the high schools of different countries such as Bulgaria, Tunisia, Finland, including Turkey, where the current study is carried out. Besides, the books are in A1 level and built upon the communicative approach. The local German course books chosen for this study are as follows: `Ach so!` from Tunisia, `Deutsch ist IN` from Bulgaria, `Antenna` from Finland and `Deutschstube` from Turkey. The three countires other than Turkey, especially Finland, have made significant progress in terms of foreign language teaching. These countries are much more successful in language teaching than our country is.Grammar constitutes an important part of foreign language course books. Furthermore, grammar is one of the subject areas in which many difficulties are experienced while teaching. Since an analysis of the course books in all respects calls for too much effort, the focus of this study was determined as to be grammar analysis only.This study benefits from Genç (2010), Stockholmer Criteria (1990) and Mannheimer Report (1979) in the construction of criteria for grammar analysis. Grammar in the course books was analysed by making use of table of contents, order of grammar rules, the presentation, the design and the grammar exercises and supported with examples from the course books. According to the results gathered from the analysis, a number of errors in relation to grammar were identified in the `Deutschstube`. In `Deutschstube` there is no explanations available for certain terms in the mother tongue, as well as a contrastive grammar between languages. Based on the data obtained recommendations for grammar teaching parts in the local course books were developed.