Liberal iktisat düşüncesi ve politikalarının Türkiye`deki gelişimi

Abstract

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI İKTİSAT POLİTİKASI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI LİBERAL İKTİSAT DÜŞÜNCESİ VE POLİTİKALARININ TÜRKİYE'DEKİ GELİŞİMİ ÖZET Cumhuriyet döneminde görece liberal politikaları uygulandığı başlıca 3 dönem bulunmaktadır. Bunlar; 1923-29 dönemi, 1946-53 dönemi ve 1980 sonrası dönemdir. Cumhuriyetin ilk yılları (1923-29) Osmanlı'daki Milli İktisat Akımı'nın etkilerinin yoğun olarak hissedildiği bir dönem olmakla birlikte, Lozan Anlaşması'nın ilgili hükümleri gereği korumacı politikaların yeterince uygulanmadığı bir dönem olmuştur. 1946-53 dönemi, II. Dünya Savaşı sonrası değişen dünya şartlan, güçlenen sermaye kesiminin talepleri ve Türkiye için bir güvenlik problemi olan Sovyetler Birliği tehdidinden dolayı, liberal politikalara dönülen bir dönem olmuştu. 24 Ocak Kararlan ile birlikte 1980'li yıllardan itibaren piyasa ekonomisi Türkiye gündemine kesin olarak girmiştir. 1980'li yıllar piyasa ekonomisinin Türkiye'de yerleştirilmeye çalışıldığı yıllar olmuş ve ekonomide yapısal dönüşüm belli oranda sağlanabilmiştir. Ancak artan kamu açıklan ve buna ilaveten yaşanan dış ödemeler bilançosu açıklan; 1994'te 5 Nisan Kararları, Kasım 2000 ve Şubat 2001 'de ise daha ağır iki krizin oluşumuna sebebiyet vermiştir. Kamu açıklan ve dış ticaret açığının yaşanmasının temel sebebi iktisadi reformların; siyasi, kültürel ve eğitim reformlarıyla desteklenmemesidir. Siyasi, kültürel ve eğitim boyutu eksik bir iktisadi liberalizmin uzun vadede başanlı olamayacağı özellikle 1990'lı yıllar Türkiye'sinin yaşadığı acı tecrübelerle anlaşılmıştır. Tezi Hazırlayan : Mehmet CEYHAN Tez Danışmanı : Prof. Dr. Recep TARI Tez Kabul Tarih ve No : 19.09.2001,2001/13 Jüri Üyeleri : Prof.Dr. Recep TARI Yrd.Doç.Dr. Seyfettin ERDOĞAN Yrd.Doç.Dr. İbrahim Güran YUMUŞAK iv

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİN! DALI İKTİSAT POLİTİKASI YÜKSEK LİSANS PROGRAM! L'EVOLUTİON DE LA PENSEE ECONOMİO.UE LİBERALE ET DES POLİTİOUES LİBERALES EN TUROUİE RESUME Dans la periode de la republique, il existe essentiellement 3 peri odes oü ont âte appliquees les politiques liberales relatives. Ce sont la periode de 1923 - 29, la periode de 1946 - 53 et celle de 1980 et la suite. Les premieres annees de la RGpublique furent une periode durant laquelle le courant d'Economae Nationale Ottoman se faisait tres fortement ressentir et on peut egalement dire que durant cette periode, les decisions de politiques protectionnistes prises par les accords de Lausanne, n'ont pas ete appliquees de maniere insuffisante. Pendant la phase 46-53, c'est â dire la periode d'apres-guerre, les conditions au niveau mondial ont evolue, ainsi que les volontes des investisseurs et au meme moment, la menace que representait l'URSS en terme de securite ne cessait de grandir ; Tout cela a conduit â une phase de retour aux politiques liberales. Avec les decisions du 24 Janvier, l'economie de marche ainsi que les transformations structurelles prennent reellement place dans les annees 80. Cependant le deficit budgetaire grandissant, le deficit du bilan des remboursements exterieurs et les decisions du 5 Avril 1994 ont entraines les deux graves crises de Novembre 2000 et Fevrier 2001. Les deficits interieur et exterieur proviennent principalement de la non-realisation des reformes aconomiques, politiques, culturelles et relatives â I'education. Tout particulierement les experiences douloureuses des annees 90 ont montrees qu'une economie liberale oü les elements, politiques, culturels, et educatifs manquent, n'est pas viable â long terme. Tezi Hazırlayan : Mehmet CEYHAN Tez Danışmanı : Prof. Dr. Recep TARI Tez Kabul Tarih ve No : 19.09.2001,2001/13 Jüri Üyeleri : Prof. Dr. Recep TARI Yrd.Doç.Dr. Seyfettin ERDO?AN Yrd.Doç.Dr. İbrahim Güran YUMUŞAK