Yerel yönetimlerin idari özerkliği ve idari vesayet

Abstract

ÖZETTürkiye'de anayasal olarak kabul edilen yerel yönetim birimleri İl özelİdareleri, Belediyeler ve köylerdir. 1984 de getirilen yeni bir düzenlemeyle belediyeyapıları değiştirilmiş ve belli merkezlerde Büyükşehir Belediyeleri oluşturulmuştur.Genel olarak yerel yönetim birimleri idarenin bütünlüğü ilkesi çerçevesindeve idarece tanınan özerklikten faydalanarak müşterek mahalli hizmetleri sunanbirimlerdir. Bu nedenle de merkezi idare tarafından çeşitli şekillerdedenetlemektedir. Bu denetim türleri; siyasi denetim, yargı denetimi, halk denetimi veidari denetimdir.Ülkemizde bunlardan farklı olarak ve Fransa'dan örnek alınarak uygulananbir denetim türü olarak vesayet denetimi bulunmaktadır. Vesayet denetimi idaridenetimin bir çeşidi olarak hukuka uygunluk ve yerindelik denetimi şeklindeuygulanmaktadır. Bu denetim, yerel yönetimlerin işlemleri, eylemleri, organları vepersoneli üzerinde olmak üzere geniş bir uygulama yelpazesine sahiptir.Bundan farklı olarak yerel yönetimlerle özdeşleşmiş bir başka kavram iseözerkliktir. Bu kavram günümüzde yerel yönetim birimlerinin mahalli müşterekihtiyaçları karşılamada, verimli olabilmeleri için en gerekli şartlardan biridir.Özerklik kavramı ; serbest bütçe, öz organlar ve serbest karar alabilme yetisi şeklindekendini gösterir. Bu kavram artık hem ulusal anayasa ve kanunlarla hem deuluslararası ve uluslar üstü yapılan sözleşmelerle hukuki güvence altına alınmıştır.Yukarıda açıklanan vesayet denetimi nedeniyle, Türkiye'de, özerklik; sonzamanlarda oldukça tartışmalı bir konu haline gelmiştir. Genel görüş vesayetdenetiminin bir çok yönünün özerklikle bağdaşmadığı yönündedir. Bu nedenleTürkiye'de son elli yıllık bir süreçte hemen hemen bütün iktidarlar döneminde buyapının düzeltilmesi ve modernleştirilmesi konusunda çeşitli çalışmalar yapılmıştır.Fakat bilindiği üzere henüz bu konuda doyurucu bir düzenleme ve en önemlisiuygulama gerçekleştirilememiştir.Bilinen odur ki, Türkiye' nin yönetim yapısının acil bir revizyona ihtiyacıvardır. Cumhuriyet'in kuruluşuyla birlikte yapılmış hukuki düzenlemeler, çesitliküçük değişikliklere rağmen artık çağın gereklerine cevap verememektedir. Özelikleyerel yönetimler gerçek anlamada özerk bir statüye kavuşturulmalı, bunun içindesistemli köklü bir değişikliğe gidilmelidir.

ABSTRACTIn general terms, local authorities are part of the general administration whichprovide local services. In performing their tasks, local authorities use the autonomybestowed upon them by the central administration which acts in accordance withsubject to the principle of unit government. Therefore local authorities are subjectedthe various forms of control by the central administration. These form of control arepolitical control, control of judiciary, administrative control and control byombudsman.In addition to these widely applied forms of control, administrative tutelage, aform of administrative control bringinated in France, also exists in Turkey,administrative tutelage seeks to establish the conformity of local authorities bothwith the body of law and convenience. Administrative tutelage is applied uponprocess, activity, departments and personnel of local authoritiesLocal authorities are generally identified with the concept of autonomy whichis one of the essential attributes needed for their effective functioning. The basiccomponents of the concept of autonomy as applied to local authorities are; freedomin making their budgets, freedom to form their departments and freedom in decisionmaking. The concept of autonomy has entered into the vocabulary of laws,constitutions, international and supranational agreements.Because of the administrative tutelage explained above, the concept ofautonomy has become a subject of hot debate in Turkey. The commonly held view isthat many aspects of administrative tutelage go against the concept of autonomy. Forthat reason, during the last fifty years, almost all governments in Turkey haveattempted to remove this apparent contradiction and bring about the modernisation ofthe administrative structures. However, these attempts have not produced satisfactoryregulations and, more significantly, satisfactory outcomes in practice.Certainly, Turkey?s administrative system is in need of an urgentrevision. Dating back to the foundation of the Turkish Republic, this administrativesystem, despite the number of small changes, is not able to meet the requirements ofthe modern times. Therefore, it must be comprehensively revised and especially thelocal authorities must be given full autonomy.