Artova yığışım karmaşığı ve Tetis okyanusunun jeolojik evrimindeki önemi

Abstract

Artova Yığışım Karmaşığı Türkiye'nin kuzeyinde yer alan İzmir-Ankara-Erzincan (İAE) kenet kuşağı üzerinde bulunmaktadır. İAE kenet kuşağı Neo-Tetis okyanusunun kapanması sonucu meydana gelmiş olup, kuzeyde Sakarya Zonu, güneyde ise Kırşehir Masifi ve Anatolid-Torid platformunu birbirinden ayırmaktadır. Artova Yığışım Karmaşığı kuzeyde Eosen ve daha genç birimler tarafından örtülmekteyken, iki birim güneyde tektonik ilişkilidir. Artova Yığışım Karmaşığı serpantinit, serpantinize peridotitler, piroksenitler, bazaltlar, ofiyolit ile ilişkili taban metamorfitleri, pelajik ve neritik çökellerden meydana gelmektedir. Ofiyolitle ilişkili taban metamorfitleri, amfibolitler, mikaşistler ve mermerler ile temsil edilmektedir. Ofiyolit ile ilişkili taban metamorfitleri ve ultramafik kayaçlar dolerit/gabro daykları tarafından kesilmektedir. Amfibolitler başlıca amfiboli plajiyoklaz, piroksen, epidot, klorit, sfen ve opak minerallerden meydana gelmektedir. Mikaşistler, başlıca granat, biyotit, kuvars ve plajiyoklazlardan oluşmaktadır. Dolerit/gabro daykları amfibol, plajiyoklaz, piroksen, sfen ve opak minerallerden meydana gelmektedir. Ultramafik kayaçlar ise olivin, klinopiroksen, ortopiroksen, spinel, opak minerallerden ve serpantin minerallerinden oluşmaktadır. Spinel ve klinopiroksen mineral kimyası sonuçlarına göre peridotitler abisal peridotit niteliğindedirler. Mavi amfibol içeren metabazitler, sodik-kalsik amfibol, kalsik amfibol, plajiyoklaz, ak mika, sfen, kuvars ve opak minerallerden oluşmaktadır. Ofiyolit ile ilişkili taban metamorfitlerinden amfibolitler, bazaltik kökenli olup, E-MORB ve OIB jeokimyasal karakterine sahiptirler. Ayrıca, dolerit daykları IAT karakterini sergilemektedirler.

The Artova accretionary complex in the İzmir-Ankara-Erzincan (İAE) suture zone is located at the northern part of Turkey. The İAE suture zone, occurred final closure of Neo-Tethyan Ocean, separates the Sakarya zone in the north from the Kırşehir Massif and the Anatolide –Tauride blocks in the south. The Artova accretionary complex, is uncomformably covered by Eocene and younger aged sedimentary units to the north. However both units have tectonic contact relationships to the south. The Artova accretionary complex is composed of serpentinite, serpentinized peridotites, pyroxenites, basalts, the ophiolite related metamorphic sole rocks, pelagic and neritic sedimentary rocks which are observed as blocks and tectonic slices. The ophiolite related metamorphic sole rocks are represented by amphibolites, micaschists and marble. The ophiolite related metamorphic sole rocks and ultramafic rocks are crosscut by dolerite or gabbro dykes. The amphibolites consist mainly of amphibole, plagioclase, pyroxene, epidote, chlorite, sphene and opaque minerals. The micaschists are composed mainly of garnet, biotite, plagioclase and quartz. The dolerites/gabbros dykes comprise plagioclase, amphibole, pyroxene, sphene and opaque minerals. The ultramafic rocks consist of olivine, clinopyroxene, orthopyroxene, spinel, opaque mineral and serpentine minerals. They are similar to the abyssal peridotites, based on the mineral chemistry of spinel and pyroxenes. Blue amphibole bearing metabasites comprise sodic-calcic amphiboles, calcic amphibole, plagioclase, white mica, sphene, quartz and opaque minerals. The amphibolites of the ophiolite related metamorphic sole rocks are basaltic rocks exhibiting E-MORB and OIB geochemical characteristics. Dolerite dykes on the other hand display IAT geochemical characteristics.