Vergilerin işletmelerin yatırım kararları üzerindeki etkileri (Yatırım indirimi)

Abstract

Vergi gelirleri, kamunun en temel ve sağlıklı kaynağını oluşturmaktadır. Bu nedenle kamunun, verginin temel amaçlarından sapmadan, milli gelirdeki artışlara uygun olarak vergi gelirlerini arttırması zorunludur. Ancak özel sektörü finansal açıdan daraltan ve dolayısıyla yapacağı yatırımları baltalayıcı bir rol oynayan verginin bu etkilerinin giderilmesi, ancak uygun vergi teşvikleri ile sağlanabilmektedir. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, kalkınmanın ve sanayileşmenin bir aracı olarak kullanılan teşvikler, ülkemizdede 1923 yılından beri uygulanmaktadır. Özellikle yatırım indirimi, sosyal dengesizliklerin ortadan kaldırılmasına yönelik bir vergi teşviki olup, belirli işletmelerin bazı şartlara uygun yatırımlarda bulunmaları halinde elde ettikleri ticari kazançlarının belli bir yüzdesinin vergiye tabi gelirden düşülmesi anlamına gelir.Bu nedenle de kamu kesimi için, vazgeçtiği verginin tamamım yalanma yönelttiği, özel kesim için ise, yatırım maliyetini düşürdüğü için her iki taraf için de avantajlı görünmektedir. Ne var ki devlet, işletmelere yatırım teşvik belgesi verirken, yıllık programlarda belirtilen az gelişmiş bölgeler yerine gelişmiş bölgelere vererek yatırım indiriminin bölgesel açıdan etkin uygulanmasını sağlayamamıştır. Ancak sektörel açıdan son beş yılın verilerine göre % 70'inden fazlasının imalat sektörüne verilmesi, hedeflenen yatırımların doğru sektörde gerçekleşmesini sağlamıştır. Dolayısıyle bu durum da yatırım indirimi bölgesel açıdan etkin bir şekilde uygulanamayarak bölgesel kalkınma hedeflerini gerçekleştirmeye yardımcı olamamış, ayrıca sosyal adaletsizlik ve vergi kaybı yaratmıştır. Ancak, sektörel açıdan etkin bir şekilde uygulanarak imalat ve üretim sektöründeki hedeflenen yatırımları gerçekleştirmiş, ihracat geliri ve döviz artışı sağlamıştır.

Tax income forms the most fundamental and healthy source of public. For this reason, it is a must for the public to increase the tax income in accordance with the increase in the national income without deviating from the fundamental objectives of tax. However, the removal of the effects of tax which narrow the private sector financially and conseqwently which play a hindering nole in its (private sector's) investments can only be made certain of suitable tax incentives. In underdeveloped and developing countries, incentives which are used as a tool for growth and industrialization have also been implemented in our country since 1923. Especially the investment allowance is a tax incentive orientated towards the abolition of social inconsistencies, which meons that a certain percentage of the commercial income is deducted from the income subject to tax on condition that certain enterprises invest complying with some conditions. Because of this, for the public sector since it orientates all the abondoned tax towards investment and for the private sector since it decreases the investment cost, it seems advantageous to both sides. However, while the state gives investment incentive certificates to the enterprises, it can not make certain of `effective implementation of investment allowance from the regional aspect becouse of giving them to the developed regions instead of underdeveloped regions states in the annual programs. From the sector aspect, however, according to the last five years' data, its having been given of more than % 70 to the manufacturing sector has made certain of materializing the investmants aimed, in the right sector. Consequently, in this sitwation too, the investment allowance not only can not help to materialize the regional growth objectives because of not being implemented effectively from the regional aspect, but also has created a social injustice and tax loss. However, it has materialized the investments aimed, in the manufacturing and production sectors by being implemented effectively from the sector aspect, and has made certain of an export income and an increase in exchange.