XIX. yüzyılın ortalarında Tekirdağ kazası

Abstract

Çalışmanın temel kaynağını Tekirdağ kazasına ait olan temettuat defterleri oluşturmaktadır. Yapılan araştırmalar neticesinde bölgeye ait 3 temettuat defterine ulaşılmıştır. Bu defterlerin biri kaza merkezindeki Müslüman nüfusa diğerleri ise, köylerde yaşayan Müslüman ve Rum nüfusa aittir. Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunan Müslümanlara ait olan defterlere kayıt yılı olarak 1260 ? 1261 tarihi verilmiştir. Rum nüfusa ait olan defterler de ise tarih bulunmamaktadır. Defterler muhtevası bakımından değerlendirildiğinde, verilen tarih aralığının uygun olmadığı görülmüştür. Kazaya ait bu defterlerin içeriğinde de herhangi bir tarih ile karşılaşılmadığından dolayı, defterlerin kayıt özelliğine göre, daha önceki yıllarda (1256) tutulmuş olan temettuat tahrirleri olduğu düşünülmektedir.Dönem itibarıyla şehirde Müslümanların yaşadığı 22 mahalle mevcuttur. Merkeze ait Gayrimüslim mahallelerinin temettuat kayıtlarına ulaşılamadığından bu mahalleler farklı kaynaklardan tespit edilmiştir. Ayrıca şehrin 35 köyü ve köylere bağlı 31 adet çiftlik bulunmaktadır. Kayıtlara göre 28 köy Müslüman ahaliden, 6 köy de Rum ahaliden oluşmaktadır. Yalnızca Banados Köyü'nde Müslüman nüfus ile Rum nüfusun birlikte yaşadığı görülmektedir.Tutulan kayıtlarda kişilere ait mal varlığının kıymetleri belirtilmiştir. Bu kayıtlar kişilerin oturdukları evlerden, sahip oldukları tarla, bağ, bahçe, dükkân ve mağaza gibi her türlü kaydı içermektedir. Ancak Müslümanların yaşadığı karyelerde belirtilen hayvancılık faaliyetleri dışında kaza merkezinde ve Rum köylerinde hayvan varlığına dair herhangi bir kayıt bulunmamaktadır. Aynı zamanda ekilen ürünlerin çeşidi de belirtilmemiştir. Bazen dönüm olarak belirtilen tarla ve bağ miktarı bazı yerlerde ise kile olarak verilmiştir. Fakat kazada arazi miktarının fazla olduğu ve hemen her hanede tarla ve bağ ekimi yapılarak kazanç sağlandığı görülmektedir.Tekirdağ hem bir tarım kenti hem de bir liman kentidir. Bu özelliğini işlenen dönem itibarıyla da görmek mümkündür. Şehirde ticaretin canlılığına nazaran ve hububatın sevkinde geçiş noktası özelliğinden dolayı birçok mahzen ve mağaza varlığı tespit edilmiştir. Tarımla uğraşanların yanı sıra ticaret ve zanaat ile ilgili meslekleri icra edenlerin sayısı da oldukça fazladır. Şöyle ki hane reislerinin unvanında mesleği belirtilirken, arazi varlığı bulunmasına rağmen çiftçiliği ön planda tutulmayıp, ticari uğraşı ve zanaatkârlığı yazılmıştır. Bu da göstermektedir ki hane reisleri bir taraftan tarım ile uğraşırken bir taraftan da ticaret ve zanaatkârlık ile gelir elde etmektedir.Denizin varoluşu kazaya ticaretin yanında meslek ediniminde de kazanç sağlamıştır. Denizciliğe bağlı olarak, reis, gemici, kayıkçı gibi meslekler de gelişmiş olup, buna bağlı hamallık ve taşımacılığın atlar ile yapıldığı göz önünde bulundurulursa arabacılık da bir hayli fazladır.

Temettuat notebooks belonging to Tekirdağ town make up the basic resource of the study. As a result of the investigations performed, 3 temettuat notebooks belonging to the region were reached. One of these notebooks belongs to the Muslim population in the town centre, and the others belong to the Muslim and Greek population living in the villages. The date 1260-1261 was given as the register year to the notebooks belonging to Muslims in the Prime Ministry Ottoman Archive. But there is not any date in the notebooks belonging to the Greek population. When the notebooks were evaluated in terms of their content, it was seen that the date sequence given is not appropriate. Since any date has not been encountered in the content of these notebooks belonging to the town, it is thought that there are temettuat writings kept in earlier years (1256) according to the register feature of the notebooks.Considering the period, there are 22 streets in the city where Muslims lived. Since the temettuat registers of the non-muslim streets belonging to the centre have not been reached, these streets have been determined from different resources. Also, the city has got 35 villages, and there are 31 farms connected to the villages. According to the registers, 28 villages consist of the Muslim population whereas 6 villages consist of the Greek population. Only in Badanos Village it is seen that the Muslim and the Greek population lived together.In the registers kept, the values of the assets belonging to the people were stated. These registers contain every kind of register such as houses people lived, vineyards, yards, shops and stores they own. But except for livestock mentioned in the villages Muslims lived, there is not any register concerning the presence of animals in the town centre and the Greek villages. At the same time the sorts of the products sown have not been mentioned. The amount of field and vineyard which was sometimes mentioned as decare was given as bushel in some places. But it is seen that there was plenty of land in the town and that nearly every household maintained their lives by sowing in land and in vineyards.Tekirdağ is both an agriculture city and a harbour city. It is possible to see this feature considering the period dealt with. In compared to the boom of trade in the city and because of its quality of being a transit point, it has been determined that there were a lot of vaults and stores. In addition to those who are occupied with agriculture, the number of those who perform jobs related with trade and craft is notably high. That is, while the job of the leader of household in his position was stated, his being a farmer was not kept at the forefront in spite of his possession of land and commercial occupation and his crafting were registered. This shows that while household leaders were occupied with agriculture at one side, they earned their lives with trade and crafting at the other side.The presence of the sea contributed to getting a job as well as to trade in the town. Related with marine, jobs like captain, seafarer and boatman developed, and related to this when it is considered that portage and transporting were performed with horses, the amount of carting was pretty high.