Kaymaz-Karkın (Sivrihisar) yöresi Karakaya formasyonundan türeyen minerallerin tanımlanması

Abstract

ÖZET Çalışma alanı, Sivrihisar'ın kuzeybatısında yer almaktadır.Bu çalışmanın amacı, beril ve berile eşlik eden mineral parajenezinin mineralojisi, jeokimyası ve oluşumunun belirlenmesidir. İnceleme alanında beril gelirimi beklenen metamorfikleri, ofıyolitleri ve pegmatitleri kesen dereler boyunca alınan kırıntı ve kayaç örneklerinde petrografik, XRD, SEM ve kimyasal analiz yapılmıştır. Metamorfikleri kesen dereden alınan sedimanîarda optik olarak tespit edilen beril mineralleri hekzagonal yapıda, ışığı kırma indisi no= 1.568 ve ıv= 1.584, incekesitte yeşil ve yeşilimsi mavi renkte, bazal dilinimi ile tipiktir. Beril mineralleri, granat, glokofan, muskovit, kuvars, epidot ve klorit ile ilişkilidir. Bu mineraller XRD çalışmasıyla da tespit edilmiştir. Optik olarak saptanan beril mineralleri orjinal kayacın başkalaşımını takiben hidrotermal süreç boyunca şist mineralleri ile ilişkili olarak oluşmuş olabilir. Dere sedimanlarında rastlanmasının nedeni, bindirmeyle alkali magmadan gelen çözeltilerin bölgedeki kırıklar boyunca süzülüp eser miktarda çökelmesi sonucu oluşmuş olabilir. Kayaçlartn incekesitinde berile rastlanmamıştır. Kimyasal analiz sonuçlarına göre, birincil köken olarak fonoliti özellikle Kocasivri fonoliti gösterilebilir. Be taşıyan çözeltiler F ile birlikte alkali volkanizmayla yükselip fonolitler içinde zenginleşmişlerdir. Fonolitlerde, beril mineralleri (zümrüt ve akuamarin) sanidin, nefelin, hornblend ve apatit mineralleri ile ilişkilidir. Başka bir beril kaynağı olarak pegmatit ve ofiyoîitik birimler arasındaki metasomatik reaksiyonlar olabilir. Pegmatitte beril mineralleri ortoklas, biyotit ve kuvars ile ilişkilidir. Be elementi Nb, Mo, Sn, F, Ba, Sr, U, Th, ve La ile pozitif korelasyon, Sc, P, Ti, Mn, Cr ve V ile negatif korelasyon göstermektedir. SEM çalışmalarında, kırıntılardan ayıklanan beril minerallerinde (zümrüt ve akuamarin) dilinim, kristal boşlukları ve kristal yüzeyinde ufak beril kristalcikleri ve bozunmalar gözlenmiştir. Berille beraber bulunan glokofanda dilinim, alterasyon, yapraksı büyümeler ve granatta altere ürünleri içeren kırıklar, çatlaklar ve erime boşlukları yer almaktadır. Anahtar Kelimeler : zümrüt, akuamarin,fonolit,pegmatit

VI SUMMARY The study area is situated in the northwest of Sivrihisar. The aim of this study is to determine the mineralogy, geochemistry and formation of beryl within the accompanied mineralogical enviroment. Petrographic, XRD, SEM and chemical analysis were made on the sediment and rock samples taken from metamorphic, ophiolitic and pegmatitic units. In metamorphic units optically beryl minerals that hexagonal structure, refractive index of no= 1.568 and r^= 1.584, colour of green and greenish-blue in thin section and characteristic of basal cleavage. Beryl minerals are associated with garnet, glaucophane, muskovite, quartz, epidote and chlorite that are determined by XRD. Beryl minerals that are established with optical method are formed possibyl in metamorphic units following during hidrotermal activities in assocation with schist minerals. Because of these minerals are meet of in stream sediment that solutions are derived from magma with thrust which infiltrate along fracture in the region. Beryl were not observed in thin section. According to chemical analysis results, beryl is showed primary origin of phonolite, specially Kocasivri phonolite. Beryl bearing solution is riched of flour may indicate a phonolitic alcaline vulcanisation. Beryl minerals (emerald, aquamarine) are associated with sanidine, nepheline, hornblende and apatite in phonolite. Another source of beryl is possibly the metasomatic reactions developed between pegmatite and ophiolitic units. Orthoclase, biotite and quartz are accompanied by beryl in pegmatite. Be has possitive correlation with Nb, Mo, Sn, F, Ba, Sr, U, Th and La and negative with Sc, P, Ti, Mn, Cr and V. In SEM study, beryl minerals in stream sediment are observed cleavage, crystal spaces, little beryl crystal on crystal surface and alteration. Cleavage, alteration and lamellar in glaucophane and fractures that is revealing an alteration products and solution flux in garnet. Key Words : emerald, aquamarine, phonolite, pegmatite.