İsmail Safa`nın edebiyat nazariyesine dair çalışmaları

Abstract

Estetik, sanatın birçok dalında olduğu gibi edebiyat dalında da üzerinde sürekli düşünülmüş bir meseledir. Bu mesele gerek dünya gerekse Türk edebiyatında insanlığın tarihi kadar eskidir. Türk edebiyatında sanat, edebiyat ve estetikle ilgili fikirlerini öne süren yazar ve şâirlerimizden biri de İsmail Safa olmuştur. Sanat hayatı Tanzimat Döneminin sonuna ve Servet-i Fünûn devrinin başına tekabül eden yazar konuya ilişkin fikirlerini Mülâhazât-ı Edebiyye ve Muhâkemât-ı Edebiyye adlı iki eseri aracılığıyla bizlere sunmuştur. Çalışmamız, adından da anlaşılacağı üzere, İsmail Safa'nın yukarıda söz konusu olan eserlerini merkeze almak suretiyle; onun genel olarak sanat, edebiyat, estetikle ilgili görüşlerinin yanı sıra Türk edebiyatına ilişkin görüş, düşünce ve eleştirileri üzerinde yoğunlaşmaktadır.Bu çerçevede önce sanatı, sanatçıyı, edebiyatı ve estetik ile ilgili kavramlardan olan güzel, iyi, doğru gibi sözcükleri başta Kant, Schıller, Descartes, Nietzsche, Hegel gibi düşünürlerden yola çıkarak kısaca anlatmaya ve hatırlatmaya çalıştık. Daha sonra Türk edebiyatında konu ile ilgili fikirlerini öne süren Tanzimat dönemi sanatçılarından Recaizâde Mahmut Ekrem, Şemsettin Sami ve Servet-i Fünûn döneminin önde gelen sanatçısı Tevfik Fikret gibi isimlerin görüşlerinden faydalandık. Ardından araştırma alanımız olan yazarımız İsmail Safa'nın bu mesele hakkındaki fikirlerini açıklamaya çalıştık. Böylelikle yazarın nasıl bir çizgide olduğunu belirleme yoluna gitmiş olduk. Bunun yanı sıra şâirimizin edebiyata bilhassa şiire ( kâfiye, söz sanatları ), düzyazıya ( üslup ), okuyucuya dair fikirlerini de ekledik.Netice itibâriyle zihinsel kıyaslamalar yoluyla yazarın bu konu hakkında aslında felsefi temellere ve filozoflara dayandırılabilecek denli geniş ve derin düzleme sahip fikirlere sahip olduğunun keşfine varmış olacağız.Anahtar Sözcükler: İsmail Safa, Sanat, Sanatçı, Estetik, Nazariye, Yeni Türk Edebiyatı.

Aesthetics, as in many branches of art, is a continuously well-thought-through issue in literature. This issue is as old as the history of mankind in both world and Turkish literature.Ismail Safa has become one of our authors and poets who put forward his ideas about art, literature and aesthetics in Turkish literature. The author, whose art life corresponds at the end of Tanzimat Reform Era and at the beginning of the Servet,i Funun Era, has presented to us through two literal works called `Mülâhazâtâ-ı Edebiyye` and `Muhâkâmât-ı Edebiyye`.Our work, as it is understood from its name, by centering on the abovesaid works of İsmail Safa; concentrates on his opinions, his thoughts and his criticisms with regard to Turkish literature as well as his views on art, literature and aesthetics in general. In this framework, primarily we tried to briefly explain and remind the words such as beautiful, good, true which are from concepts related to art, artist, literature and aesthetics, starting from thinkers such as particularly Kant, Schiller, Descartes, Nietzsche, Hegel. Afterwards, We have benefited from the views of names such as Recaizâde Mahmut Ekrem, Şemsettin Sami, who are artists from Tanzimat Reform Era who have put forward the ideas about the subject in Turkish literature and Tevfik Fikret, who is a leading artists of the Servet,i Funun. Then we tried to explain the ideas of our author Ismail Safa, who is our research area, about this issue. Thus, we resorted to find out how line the author is on . In addition to this, we have also added the ideas of our poetry, about literature, mostly poetry (rhyme, rhetoric), prose (style), reader.With the result that, we will discover that the author has actually wide and deeply-smoothing ideas that can be based on philosophical basis and a philosophers on this issue by mental comparison.Key Words: Ismail Safa, Art, Artist, Aesthetic, Theory, New Turkish Literature