Temel eğitim okulları için tavsiye edilen 100 temel eserde engellilik

Abstract

Bu çalışmada, Milli Eğitim Bakanlığı'nın temel eğitim okulları için tavsiye ettiği `100 Temel Eser` listesinde yer alan yerli ve yabancı yazarlı kitaplar engellilik kavramı açısından incelenmiştir. Araştırmanın amacını ise engelliliğin 100 Temel eserde nasıl, kaç kez ve hangi bağlamlarda sunulduğunu saptamaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, Milli Eğitim Bakanlığı'nın ilköğretim okulları için tavsiye ettiği ` 100 Temel Eser` okuma kitapları serisi; çalışma grubunu ise, 100 temel eser serisindeki kitaplar oluşturmaktadır. Araştırma öncesi engellilik kavramlarını içeren bir kelime listesi oluşturulmuştur ve kitaplarda bu kelimelerin geçtiği kısımlar, araştırmacı tarafından tespit edilerek raporlaştırılmıştır. Daha sonra elde edilen bulgular, araştırma yazarı tarafından tablolaştırılmış ve söylem analizi yapılmış, sonuçta önerilen kitaplarda engellilik konusundaki yer alan örüntüler tespit edilmeye çalışılmıştır. Milli Eğitim Bakanlığı'nın 2005 Yılında temel eğitim okulları için tavsiye ettiği 100 Temel Eser listesinde yer alan 56 adet kitapta engelliliğe dair kavramlar tespit edilmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı'nın 2005 Yılında temel eğitim okulları için tavsiye ettiği 100 Temel Eser listesinde yer alan bütün kitaplardaki engellilik kavramlarına ait 554 kavram tespit edilmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı'nın 2005 Yılında temel eğitim okulları için tavsiye ettiği 100 Temel Eser deki yerli ve yabancı yazarlara ait bütün kitaplardaki engelli, sakat ve özürlü kavramları ile ilgili toplam 70 raporlama yapılmıştır. Görme kusuru olarak kör kavramı ile ilgili olarak 229 raporlama yapılmıştır. Duyma ve konuşma kusuru olarak tanımlanan sağır ve dilsiz kavramları ile ilgili 44 raporlama yapılmıştır. Diğer alt başlığı altında yer alan kavramlarla ilgili 171 raporlama yapılmıştır. Topal, tek bacaklı, tek elli, kötürüm, yatalak, konuşamayan, kekeme, embesil gibi listede yer alan grubu oluşturulan alt başlıkta sunulmuştur. En yaygın kullanımın görme kusuru olarak sayılan kör ifadesinin kullanıldığı onu takiben diğer alt başlığı içerisinde yer alan engelli ifadelerinin yer aldığı görülmektedir. MEB'in 2005 yılında temel eğitim okulları için önerdiği 100 Temel Eserdeki yazarlara ait bütün kitaplarda otizm, disleksi, disgarfi, afazi gibi güncel tanımlamalara rastlanılmadığı görülmektedir. İncelenen kitaplarda engelli ve sakat bireyler 'normal birey' olarak görülmemektedir. Sağlık-hastalık tezatlığı üzerinden, engellilik bir hastalık olarak görülmekte, çoğu yerde 'hastalık' kavramıyla ilişkilendirilerek kullanılmaktadır. Kitaplarda `kusurlarına/eksikliklerine, hastalıklarına rağmen` engellilerin farklılıklarını kabul etmek gerektiği gibi acınılası ifadelere yer verilmektedir. Bu tür ifadeler engelliliğe dair olumsuz kalıp yargıları pekiştirici niteliktedir. İncelenen kitapların genelinde, özel gereksinimli bireyler yardıma muhtaç toplumsal bir grup olarak görülmekte, `hasta, yaşlı, güçsüz, yoksul, düşkün, yetim, dilenci` gibi kavramlarla eş değer kullanılmaktadır. Kitaplarda en sık yer alan engellilik kavramı görme kusuru olarak kabul edilen kör kavramıdır. Sakatlık terimi, daha çok `kaza sonucu sakat kalma veya hastalık sonucu sakat kalma ` gibi tıbbi ifadelerle yer almaktadır. Sakat bireyler bakıma muhtaç kimseler olarak görülmekte ve onlara destek olmak gerektiği vurgulanmaktadır. İncelenen kitaplarda sağlıklı olmak 'normal' olmakla eş değer sunulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Özel gereksinimli birey, engellilik, 100 temel eser, Metin inceleme.

In this study, Turkish and foreign books which are listed in the `100 Basic Works` list recommended by the Ministry of National Education for basic education schools are examined in terms of the concept of disability. The aim of the research is to determine how, how many times and in which context the disability is presented in 100 basic Works. In this research, one of the qualitative research method is used. The sample of the study is a series of 100 basic Works in reading books which the Ministry of National Education recommends for primary schools ; and consists of 100 books. Before research a list of words including disability was made up and the parts where these words in the books were identified and reported by the research team. Afterwards the findings were tabulated and discourse analysis was made by the research author and as a result disability patterns in recommended boks tried to be identified. In 56 books, of the 100 Basic Works list recommended by the Ministry of National Education in 2005 for basic education schools, the concepts of disability were identified . 554 conceptions of disability concepts were determined in all books listed in the 100 Basic Works list recommended by the Ministry of National Education in 2005 for basic education schools. A total of 70 reports were made on the concepts of disabled, crippled and handicapped in all books belongs to Turkish and foreign authors in the 100 Basic Works recommended by the Ministry of National Education for basic education schools in 2005. 229 reports were made regarding the concept of blind as a vision defect. 44 reporting was made on the concepts of deaf and mute, which are defined as speech and speech defects. 171 reporting was made about the concepts under the other sub-heading. The group of words which made up the list such as lame, one-legged, one-handed, crippled, bedridden, non-speaking, stuttering, imbecile mentioned in the subtitle. It is observed that the most commonly used statement is the blind expression, which is considered to be a visual defect, is followed by the other statements of the disabled expressions taking part in the other subtitle. In none of books belonging to the authors in the 100 Basic Works proposed by the Ministry of National Education in 2005 for basic education schools, current definitions such as autism, dyslexia, disgarfi and aphasia have not been found. In the books reviewed, disabled and crippled individuals are not seen as 'normal individuals'. Disability is seen as a disease, and in most parts it is associated with the concept of a disease. In the books there are pitiful statements such as despite its defects / shortcomings/ diseases are used to show the necessity in accepting the differences of the disabled. Such statements reinforce negative stereotypes of disability. In the books reviewed, individuals with special needs are seen as a social group in need of help, and are used with the concepts such as `sick, old, powerless, poor, fond, orphan, beggar''. The concept of disability, which is the most common concept in books, is the blind concept which is considered as a visual defect. Crippled term is commonly used in medical terms, such as ''accidental injury or disability as a result of illness''. People with disabilities are considered to be in need of care and they need to be supported is emphasized in the books. In reviewed books being healthy is equivalent to being `normal`. Keywords: Disabled Individual, Disability, 100 Basic Works, Text Review.