Türk tarihinde Yavuz Zırhlısının rolü

Abstract

ÖZET Birinci Dünya Savaşı öncesinde İngiltere ve Almanya arasındaki donanmadaki silahlanma yarışının bir sonucunda Almanya'nın Hamburg'daki Blohom ve Voss tezgahlarında inşa edilip, ünlü bir Prusyalı subayın adını alarak denize indirilen Alman donanmasının güçlü gemilerinden Birinci Sınıf Muharebe Kruvazörü SMS Goeben, Almanya' nm Akdeniz'deki çıkar ve menfaatlerini korumak amacıyla oluşturulmuş olan Akdeniz Tümeni'nde önemli görevlerde bulunmuştur. Avusturya Veliahtınm suikasti sonucunda Birinci Dünya Savaşı çıktığında Akdeniz'de bulunan Alman donanmasına ait SMS Goeben ve SMS Breslau adlı gemiler Fransa kontrolündeki Cezayir kıyılarını bombalamışlar ve böylece savaş yayılmıştır. Alman donanmasına ait bu iki gemi 2 Ağustos 1914 tarihinde Almanya ile Osmanlı Devleti arasında yapılan ittifak anlaşması üzerine Akdeniz'deki İngiliz gemilerinden kaçarak Osmanlı Devleti'ne sığınmıştır. Osmanlı Hükümeti, tarafsızlığını bozmamak için bu iki gemiyi satın aldığını bildirmiş ve bu gemilere `Yavuz Sultan Selim` ve `Midilli` adlarını vermiştir. Fakat bu iki gemi ile birlikte filonun komutanı olan Amiral Souchon'un Osmanlı donanmasının basma getirilmesi ile durum farklı bir boyut kazanmıştır. Yavuz Sultan Selim zırhlısının da yer aldığı Amiral Souchon komutasındaki Osmanlı Donanmasına mensup gemiler 1914 ekiminde Karadeniz'de Rus limanlarını bombalamış ve böylece Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı'na girmiştir. Osmanlı Devleti'nin seferberliğini tamamlamadan savaşa girmesine neden olan Yavuz Sultan Selim zırhlısı, Rusların Karadeniz'deki egemenliklerini zayıflatmış, varlığı ile itilaf devletlerinin Çanakkale'yi geçmek üzere giriştikleri savaşlar sırasında bu devletlerle, her zaman da Rusların Karadeniz Boğaza'na çıkarma yapmalarına engel olmuştur. Daha sonra Osmanlı Hükümeti tarafindan sakınarak dikkatlice kullanılan Yavuz Sultan Selim zırhlısı daha sonra aldığı büyük mayın yaralan ile birlikte Milli Mücadele boyunca kontrol altında tutulmuştur. Kurtuluş Savaşı'ndan sonra kocaman yaralan ile birlikte yeni Türk Hükümeti' ne teslim edilen Yavuz Sultan Selim zırhlısının kaderi bu gemiyi 21 Eylül 1925 'de Cumhurbaşkanı Atatürk'ün ziyareti sonrası kaderi değişmiş, gerek onaranı ve gerekse onaranı sonrasında aldığı görevlerle Türk siyasi ve askeri tarihinde önemli rolleri olmuştur. Geminin ismi önce `Yavuz Selim ` daha sonra 1 93 6' da sadece `Yavuz ` olarak değiştirilmiştir. Türk donanmasına 40 yıldan fazla hizmet edip misyonunu tamamlayan, adma birçok türküler dile getirilen, besteler yapılan, taş basması resimleri en uzak köy kahveleri ve odalarının duvarlarını süsleyen efsanevi Yavuz zırhlısı, İkinci Dünya Savaşı sonrasında yeniden yapılanan donanmanın envanterinden 14 Ocak 1954 tarihinde çıkarılarak Gölcük'ün Poyraz rıhtımına kıçtankara edildi. 1960'lara kadar Harp Filosu Karargahını ve bazen de Mayın Filosu'nun şubelerini barındırdı ve 20 Aralık I960' da hizmet dışı bırakıldı. Bahriye, bu tarihi sancak gemisini müze olarak yaşamasını istemiştir, fakat gemiyi idame ettirecek kaynaklar bulunmadığından dolayı bu gerçekleşememiştir. 1963'te Almanya'ya satılmaya çalışıldı. Efsanevi Yavuz zırhlısı müze olmayı beklerken çeşitli mali sorunlar nedeniyle bu gerçekleşemedi. Şanlı Yavuz sonuçta MKE Kurumu'na satılmış ve 7 Haziran 1973 günü gemiye yapılan son tören ile sökülmek üzere Seymen'e son yolculuğuna uğurlanmıştır.Günümüzde Donanma Komutanlığı, Deniz Lisesi Komutanlığı'nda çeşitli objeleri yer almaktadır. Ayrıca Deniz Müzesi Komutanlığı'nda objelerinin sergilendiği adına açılan bir oda ile birlikte ve 1987 tarihinde Türk Donanması'nda hizmete giren firkateyne `Yavuz` adı verilerek efsanevi geminin hatırası yaşatılmaya çalışılmaktadır.

SUMMARY In the eve of First World War a first class cruiser was built at Blohom and Voss shipyards in Hamburg as a result of the armament race between the United Kingdom and Germany and launched by being named after a Prussian officercalled SMS Goeben,vMch was one of Germany's powerful warships and her main task was to maintain the interests of Germany in the Mediterranean and carried out quite crucious missions in the Mediterranean division. Just after the Austrian prince was assasinated and First World War broke out SMS Goeben and SMS Breslau belonged to German Navy fled to Dardanelles and took shelter in the Ottoman Empire on August 2nd 1914 after a signed agreement between Germany and Ottoman Empire. Upon thisaction, Ottoman Empire had to declare that she bought both of the ships for fear of damaging her impartial policy and named them as 'Yavuz Sultan Selim'&nd 'Midilli'. As Admiral Souchon, the captain of these two war ships was appointed as the commander of the Ottoman Fleett here appeared a chaos on the agenda. The fleet which was under the command of Admiral Souchon and included the cruiser named Yavuz Sultan Selim bombarded the Russian harbours along the Black Sea in October, 1914;thus the Ottoman Empire joined First World War. The cruiser which caused the Ottoman Empire to participate in the war before mobilizing her forces weakened the sovereignity of Russia in the Black Sea,and stopped both the Entente Powers at the Dardanelles and deterred Russia from landing on Black Sea shores.The cruiser Yavuz Sultan Selim,which was used with extreme care and caution was hit by mines and kept under control throughout the War of Independance. The cruiser Yavuz Sultan Selim was handed over to the Modern Turkish State with her enormous damages after the War of Independence and her fate changed after the new President Atatürk visited this ship on September 21, 1925,and had a significant role in her charched duty in Turkish military and political history both during and after the restoration. The name of the ship was changed into as 'Yavuz Selim` at first and `Yavuz` in 1936. Serving in the Turkish Fleet for more than forty years and completing her mission,the marvellous cruiser Yavuz was the source of inspiration to popular songs,bailads and the stone-print pictures that beautified the walls of far away village houses. She was excluded from the inventory after the Second World War on October 14, 1954 and moored by the stern to Poyraz quay in Gölcük.Her service as the headquarter of fleet and mine fleet branches lasted until 1960's and she was out of service on December 20, 1960. Turkish Navy has always wished this flagship to be served as a museum,but this desire could not be realized due to lack of financial problems. She was considered about being sold to Germany in 1963 but this plan coiuld not be implemented either.The splendid Yavuz was sold to the Institute of machine-Chemistry at last and she left for Seymen after a fair well ceremony in June 2, 1973. Different parts of the cruiser is now being displayed at Fleet Command and Naval Lycee Command.Besides that,a special room having different objects of Yavuz have been reserved at Naval Museum and in order to keep her memory alive, her legendary name 'Yavuz' was given to a new frigate that had just started her service in the Turkish fleet in 1987.