Türkiye`de küreselleşmenin yoksulluk üzerine etkileri

Abstract

ÖZET Türkiye'de küreselleşme ve yoksulluk arasındaki ilişkinin boyutları, bu çalışmanın ana eksenini oluşturmaktadır. Bu ilişkinin biçimi, yansımaları ve ele almışı doğruda ya da dolaylı olarak yoksulluğa bakışı da etkilemektedir. Dünyada, 1970'li yılların ortalarından itibaren ekonomik alanda hızlı bir küreselleşme süreci yaşanmaya başladı. Bu süreçle birlikte, ekonomik, sosyal ve siyasal faktörlerin tetiklemesiyle yoksulluk görüntülerinin artması, dünyada yoksulluk olgusunun algılanış biçimini değiştirmiştir. Şöyle ki; yoksulluğun tercih edilmeyen ve olağan dışı bir durum olarak mücadele edilmesi gerektiği yönünde genel bir görüş oluşmuştur. Böylece, Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası, Sivil Toplum Kuruluşları gibi ulusal ve uluslararası örgütlerin yoksullukla mücadele yönünde çabalan artmıştır. Dünyada gelişen anlayışa paralel olarak, Türkiye'de yoksulluk ve artan gelir dağılımı eşitsizliği dolayısıyla; yoksulların karşı karşıya kaldığı ekonomik başlanın yumuşatılması doğrultusunda çabalar artmıştır. Ancak bunların çerçevesi, yoksulluğun toplumsal boyutlu bir sorun olması nedeniyle sistemden dışlanmanın, toplumsal düzeni tehdit etmeyecek düzeyde tutulması anlayışı üzerine oturmaktadır. Aynı şekilde, Türkiye'de yoksullukla mücadelenin kamusal alanını oluşturan kurumsal mekanizmalar ve uygulamalar oldukça yetersizdir. Bu karşın, yoksulluk sorununu geçici ve kısa dönemli müdahalelerle hafifletme çabaları öne çıkmaktadır. Örneğin, Şubat 2001 krizinden sonra sosyal patlama riskine karşı mikro krediler, meslek edindirme çabaları, eğitim ve sağlık yardımları gibi kısa dönemli, geçici ve kurumsal düzenlemeleri içermeyen sosyal yardımlar yapılmıştır. Ayrıca, sivil toplum örgütleri ve `hayırsever` iş adamları eliyle yoksul ailelere yiyecek yardımı, iftar çadırları vasıtasıyla yemek verilmesi gibi dini motifli organizasyonlar yaygınlaşmıştır. Özetle bu çalışmada, dünyadaki küreselleşme süreciyle paralel olarak Türkiye'de yaşanan sosyal, siyasal ve ekonomik dönüşümlerin, gelir dağılımına etkileri sonucunda yoksulluğun aldığı biçimler ve yoksulluğa karşı geliştirilen kurumsal yapılar ve stratejiler incelenecektir. Anahtar Kelimeler: Küreselleşme, yoksulluk, gelir dağılımı, sosyal yardım programları ve Türkiye'nin kurumsal yapısı.

ABSTRACT The scale of the relationship between the globalization and poverty in Turkey constitutes the main axis of this study. The form, reflection and handling of this relationship directly or indirectly affect the particular approach to the poverty issue. From the beginning of the mid 1970s a fast globalization process had taken its toll throughout the globe. Rise in poverty due to triggering of the economic, social and political factors has changed the way the concept of poverty is perceived in the world along with this process. That is to say, a general opinion was formed where the poverty was acknowledged as an undesired and extraordinary condition that necessitates fighting against As a result, efforts of national and international organizations such as the United Nations, the World Bank, and Non-Governmental Organizations against poverty have increased. In parallel with the understanding that has been developing in the world, the efforts to lighten the economic pressures, which the poor populace face with due to the increase in poverty and inequality in distribution of income in Turkey have increased. However, the framework of these efforts coincides with the understanding of excluding such populace out of the system and keeping the poverty at a level that it will not threaten public order since poverty has been a problem with a social dimension. Likewise, the public mechanisms and applications, which constitute the public area of the fight against poverty, have been considerably insufficient On the other hand, efforts for diminishing poverty problem through temporary and short-term interventions have stuck out For example, short-term social incentives, which are of temporary nature and do not contain institutional regulations, against social explosion risks after the crisis of February 2001 such as micro loans, vocational training, education, and health assistance. Furthermore, food support for poor families by Non-Governmental Organizations and `humanitarian` businessmen, and religious organizations, such as providing evening meal at Ramadan for public in big tents, have become widespread. In brief, the forms that poverty has been taking shape as a result of impact on the distribution of income dealt by the social, political and economical transformations in Turkey, which are experienced in parallel to globalization throughout the world, and the institutional structures and strategies developed against poverty, are to be scrutinized in this study. Key words: Globalization, poverty, distribution of income, social relief programs and institutional structure of Turkey. Xll