Yapılandırmacı tasarım uygulamasının fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinden `bilimin doğası` ve `bilim-teknoloji-toplum ilişkisi` boyutlarının gelişimine etkisi

Abstract

ÖZET Bu araştırmanın amacı, yapılandırmacı öğretim tasarımı uygulamasının, Fen Bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinden bilimin doğası ve bilim-teknoloji-toplum ilişkisi boyutlarının gelişiminde geleneksel öğretim tasarımı uygulamasından daha etkili olup olmadığını belirleyebilmektir. Araştırma, Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi Öğretmenliği Ana Bilim Dalı'nda öğrenim görmekte olan son sınıf öğrencileri ile Fen-Teknoloji-Toplum Dersi bünyesinde bir öğretim dönemi boyunca yürütülmüştür. `Öntest-Sontest Kontrol Gruplu Deneme Modeli`nin esas alındığı araştırmada, hem nicel hem de nitel veri analizi teknikleri kullanılmıştır. Bilimin doğasına ve bilim- teknoloji-toplum ilişkisine dair öğrenci anlayışlarının belirlenebilmesi için ölçme araçları olarak kullanılan 5'li likert tipindeki Temel Bilimsel Okuryazarlık Testi 'nden elde edilen veriler nicel olarak istatistiksel tekniklerle, açık uçlu sorulardan oluşmuş Bilimin Doğası Anketi ile Bilim-Teknoloji-Toplum Anketi'nden elde edilen veriler ise nitel olarak açık kodlama tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırmanın deney grubunda yer alan öğrenciler, geliştirilen yapılandırmacı öğretim tasarımı uygulaması doğrultusunda planlanan etkinliklere katılmış ve bir dönem boyunca yürüttükleri çalışmaları raporlaştırmışlardır. Araştırmanın kontrol grubunda yer alan öğrenciler ise geleneksel öğretim tasarımı uygulaması bağlamında öğretmen merkezli, didaktik sunuma dayalı bir süreç izlemişlerdir. Araştırmada ölçme aracı olarak kullanılan Temel Bilimsel Okuryazarlık Testi'nden elde edilen verilerin analiziyle ulaşılan bulgular yorumlandıktan sonra şu sonuçlar ortaya konmuştur: 1) Yapılandırmacı öğretim tasarımı uygulaması, Fen Bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinden bilimin doğası boyutundaki anlayış düzeylerini, geleneksel öğretim tasarımı uygulamasına göre daha üst düzeyde geliştirmiştir. 2) Yapılandırmacı öğretim tasarımı uygulaması, Fen Bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinden bilim-teknoloji-toplum ilişkisi boyutundaki anlayış düzeylerini, geleneksel öğretim tasarımı uygulamasına göre daha üst düzeyde geliştirmiştir. 3) Yapılandırmacı öğretim tasarımı uygulaması, Fen Bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinden bilimin doğası boyutundaki anlayış düzeylerinin gelişiminde, cinsiyete göre anlamlı bir fark oluşturmamıştır.4) Yapılandırmacı öğretim tasarımı uygulaması, Fen Bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinden bilim-teknoloji-toplum ilişkisi boyutundaki anlayış düzeylerinin gelişiminde, cinsiyete göre anlamlı bir fark oluşturmamıştır. 5) Geleneksel öğretim tasarımı uygulaması, Fen Bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinden bilimin doğası boyutundaki anlayış düzeylerinin gelişiminde, cinsiyete göre anlamlı bir fark oluşturmamıştır. 6) Geleneksel öğretim tasarımı uygulaması, Fen Bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinden bilim-teknoloji-toplum ilişkisi boyutundaki anlayış düzeylerinin gelişiminde, cinsiyete göre anlamlı bir fark oluşturmamıştır. Araştırmada kullanılan diğer ölçme araçları olan Bilimin Doğası Anketi'nden ve Bilim-Teknoloji-Toplum Anketi'nden elde edilen verilerin nitel analiziyle ulaşılan sonuçlar ise şunlar olmuştur: 1) Yapılandırmacı öğretim tasarımı uygulamasıyla birlikte öğrenciler, bilimin değer bağımlı olduğu, aynı kanıtların farklı yorumlanabileceği, yaratıcılık ve hayal gücünün bilimsel süreçlerin tümünde önemli olduğu, bilimsel sınıflandırmaların yapaylığı yönünde görüşler yapılandırarak bilimin doğası anlayışlarım geliştirmişlerdir. Bununla birlikte öğrenciler, teorilerin kanunlara dönüşebileceği, teorilerin doğrudan sınanabileceği ve bilimsel modellerin gerçeğin birebir kopyası olduğu yönündeki naif görüşlerini de yeniden yapılandırarak çağdaş bilimsel anlayışla uyumlu hale getirebilmişlerdir. 2) Yapılandırmacı öğretim tasarımı uygulamasıyla birlikte öğrenciler, teknolojinin araç geliştirme, tasarlama süreci olduğu, geliştirilen tasarımların kullanışlı ve ekonomik olmasının gerektiği, teknolojinin gelişiminin sosyo-ekonomik, siyasi politik faktörlere bağımlı olduğu, teknolojinin bilime araç-gereç temin ettiği yönünde görüşler yapılandırarak bilim-teknoloji-toplum ilişkisi anlayışlarını geliştirmişlerdir. Bununla birlikte teknolojinin salt bilimin uygulaması olduğu yönündeki naif inanışın da yemden yapılandırılabildiği görülmüştür. Yukarıda ifade edilen sonuçlar ışığında, araştırmanın, alanda yapılacak yeni çalışmalar için kaynak oluşturması ve yol gösterici olması umulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Bilimsel Okuryazarlık, Bilimin Doğası, Bilim-Teknoloji- Bilim Toplum İlişkisi, Yapılandırmacılık, Yapılandırmacı Öğretim Tasarımı.

4) It was seen that the constructivist instructional design application was not statistically significant for sex in the development of prospective science teachers' level of science-technology-society interaction understandings of scientific literacy competence, 5) It was seen that the traditional instructional design application was not statistically significant for sex in the development of prospective science teachers' level of nature of science understandings of scientific literacy competence. 6) It was seen that the traditional instructional design application was not statistically significant for sex in the development of prospective science teachers' level of science-technology-society interaction understandings of scientific literacy competence. The results, reached by the analyses of data derived from Views about Nature of Science Inventory and Science-Technology-Society Inventory are as fallows: 1) By the application of constructivist instructional design, the students constucted the views of value-laden nature of science, the possibility of different interpretations of the same data, the role of creativity and imagination in scientific process and the artificial nature of scientific classifications and developed their level of nature of science understandings. The students also developed their naive views of theories can become laws, theories can directly be tested and one-to-one correspondence of scientific models with reality and constructed more informed views. 2) By the application of constructivist instructional design, the students constucted the views of technology as a device design and development process, economic and useful designs, socio-economic and political factor influencing the development of technology, the device aid technology supplies for science and developed their level of science-technology-society understandings. It is also seen that the students developed their naive views of technology as the only application of scientific knowledge and constructed more informed views. It is hoped that this research will be a reference for further researches and give ideas for researchers. Keywords: Scientific Literacy, Nature of Science, Science-Society- Technology, Constructivism, Constructivist Teaching Design.4) It was seen that the constructivist instructional design application was not statistically significant for sex in the development of prospective science teachers' level of science-technology-society interaction understandings of scientific literacy competence, 5) It was seen that the traditional instructional design application was not statistically significant for sex in the development of prospective science teachers' level of nature of science understandings of scientific literacy competence. 6) It was seen that the traditional instructional design application was not statistically significant for sex in the development of prospective science teachers' level of science-technology-society interaction understandings of scientific literacy competence. The results, reached by the analyses of data derived from Views about Nature of Science Inventory and Science-Technology-Society Inventory are as fallows: 1) By the application of constructivist instructional design, the students constucted the views of value-laden nature of science, the possibility of different interpretations of the same data, the role of creativity and imagination in scientific process and the artificial nature of scientific classifications and developed their level of nature of science understandings. The students also developed their naive views of theories can become laws, theories can directly be tested and one-to-one correspondence of scientific models with reality and constructed more informed views. 2) By the application of constructivist instructional design, the students constucted the views of technology as a device design and development process, economic and useful designs, socio-economic and political factor influencing the development of technology, the device aid technology supplies for science and developed their level of science-technology-society understandings. It is also seen that the students developed their naive views of technology as the only application of scientific knowledge and constructed more informed views. It is hoped that this research will be a reference for further researches and give ideas for researchers. Keywords: Scientific Literacy, Nature of Science, Science-Society- Technology, Constructivism, Constructivist Teaching Design.