Sinemada 12 Eylül Askeri Darbesi

Abstract

Bu çalışmada, 12 Eylül askeri darbesinin ve toplumsal etkilerinin sinemaya hangi yönleriyle yansıdığının incelemesi yapılacaktır. Bu bağlamda yaşanan olayların sinemaya nasıl aktarıldığı incelenecek, toplumsal olguların sanatı nasıl etkilediği gözlemlenecektir. Bu incelemeyi yapabilmek amacıyla öncelikle sanat ve toplum ilişkisi irdelenecek ve sanatçının toplumsal olaylardan bağımsızlığı tartışılacaktır. Bu kapsamda sanat, sinema, toplum ve tarih ilişkisine dair çalışmalardan yararlanılacaktır.Toplumsal gelişmelerin sinema sanatına etkisini gözlemlemek üzere 1945'li yıllardan itibaren Türk siyasal hayatındaki gelişmeler çerçevesinde 1960, 1971 ve 1980 askeri darbelerinin sonuçları üzerine odaklanılacaktır. 12 Eylül 1980 askeri darbesinin öncesi ve sonrası toplumsal etkileri bağlamında incelenecektir. Bu etkilerin sinemada izini sürmek amacıyla, 12 Eylül filmi olarak tanımlanabilecek 39 film arasından, darbeden etkilenen farklı kesimleri ve darbenin farklı etkilerini konu alan filmlerin seçilmesine özen gösterilmiştir.Tez çerçevesinde 12 Eylül askeri darbesini temel ve yan anlam düzeyinde işlemiş olan 39 film incelenmiştir. Çekilen filmler arasından döneme ait anlamlı bir analiz yapabilmek amacıyla Prenses, Sis, Bütün Kapılar Kapalıydı, Eve Dönüş, Vizontele Tuuba, Zincirbozan filmleri seçilmiştir. Bu bağlamda döneme ait filmleri inceleyerek yönetmenlerin farklı konular üzerinden filmlerde dile getirdikleri izlenimler ile 12 Eylül askeri darbesinin ve darbe sonucu yaşanan dönüşümün sinemaya nasıl aktarıldığı incelenecektir.Bu çalışma kapsamında amaçlanan, yaşanan olayların sinemaya nasıl yansıdığını incelemek, toplumsal olguların sanatı nasıl etkilediğini gözlemlemektir. Eserin topluma olan etkisi, izleyicinin filmi algılama biçimi sinema ve toplum ilişkisinde önemli yer tutar. Ancak bu çalışmada izleyicinin algılamasına ayrıntılı olarak değinilmeyecek, filmin oluşumundan sonra izleyici üzerindeki etkisi ve algılanış biçimi çalışmanın temel noktalarından birisi olmayacaktır. Bu çalışma yalnızca toplumsal olayların sinema sanatında hangi biçimlerde yer bulduğu konusunu ele almaktadır.

In this study, September 12th 1980 military coup, and how and in which ways its social consequences were reflected in cinema will be analyzed. In this context, how events were narrated in cinema, and thus, how social facts influenced art will be studied. In order to make this kind of analysis, firstly art-society relations will be analyzed, and then artist?s independence from social events will be discussed. In this context, several theoritical approaches concerning art, cinema, society-history relations will be used.In order to assess social impacts on cinema, the study will be focused on the consequences of military coups in 1960, 1971 and 1980 within the framework of Turkish political life since 1945. Social life before and after September 12th 1980 military coup will be examined in the context of coup?s social consequences. In order to follow these effects in cinema, among 39 movies called ?September 12th movie? special care has been paid to selecting the ones reflecting different political and social groups, and different effects of the coup.In the framework of the study, 39 movies which narrated the coup in terms of main themes and secondary themes related to the coup were analyzed. In order make an extensive analysis of the period, among these 39 movies, ?Prenses, Sis, Bütün Kapılar Kapalıydı, Eve Dönüş, Vizontele Tuuba, Zincirbozan? were selected. These movies and how September 12th military coup and its transformative consequences were reflected in cinema through the impressions of film directors will be analyzed.The aim of this study is to examine how events were reflected in cinema and how social facts influenced art. The impact of creative work on society plays an important role in the perception of audience and cinema-society relations. However, in this study the perception of audience will not be discussed in details. The effects of movies on audience will not be one of the main points of our study. This study exclusively suggests to handle how and in which ways social events are processed in the art of film making.