Kentsel konteyner kavramının dünya ve Türkiye ölçeğinde irdelenmesi

Abstract

Günümüz kentlerinde, kent merkezlerinde veya çeperlerinde, çeşitli altyapı düğüm noktalarının ve ulaşım akslarının üzerinde konumlanan; içerisinde yaşama, çalışma ve rekreasyon fonksiyonlarına ilişkin; konut, ofis, alışveriş, eğlence, sağlık, okul, otel, sanat merkezi gibi kent içerisinde ayrıştırılmış halde bulunan işlevlerin birçoğunun, bir arada bütünleştirilmesiyle kullanıcılarına kentsel yeni bir yaşam alanı sunan, mimari bir yapı tipinin hızla artmakta olduğu görülmektedir. Kent yaşamını doğrudan etkileyerek ve mekânsal ayrışma yaratarak toplumsal yapıyı değiştiren bu yapılar, şehirciliğin ve mimarinin karma kullanım, kapalı site-yerleşim gibi kavramları ile ifade edilmektedir. Dünya'da ilk olarak felsefeci ve bilişimci iki akademisyen Alex de Jong ve Marc Schuilenburg tarafından ?Mediapolis Popular Culture and the City? kitabında bu yapılar yeni bir sınıflandırma altında kentsel konteyner olarak adlandırılmışlardır. Jong ve Schuilenburg çalışmalarında sosyolojik bir kavram olarak ortaya koydukları kentsel konteynerlerin tarihsel süreç içerisinde gelişimlerini ve Dünya'da ortaya çıkmış tipolojilerini incelemişlerdir. Bu tez kapsamında amaç, şehirciliğin ve mimarinin mevcut kavramlarının ifade ettiği yapıları, daha farklı bir bakış açısı ile ele alan sosyolojik bir kavram olarak kentsel konteyner kavramının, mimari bir bakış açısı ile irdelenmesi, ülkemizde ve dünyada ortaya çıkmasını, gelişmesini ve yayılmasını etkileyen kentsel, sosyolojik, ekonomik, yasal-yönetsel ve teknolojik faktörlerin ortaya konması ile birlikte; ülkemizdeki kentsel konteyner gelişiminin ve tipolojilerinin ortaya konmasıdır.Dünya'da şirket kent, özerk yerleşim birimi ve e-kent (kapalı site- kent) olarak sınıflandırılan kentsel konteyner tipolojilerinin, ülkemizde kapalı lojman yerleşimleri, kapalı site (uydu kent, e-kent), rezidans ve alışveriş-yaşam kompleksleri olarak ortaya çıktığı görülmektedir. Tez sonucunda Dünya'da ve Türkiye'de kentsel konteynerlerin gelişim süreci karşılaştırılmış, ortaya çıkan tipolojilerinin farkları ortaya konulmuştur.Anahtar Kelimeler: Kentsel konteyner, şirket kent, e-kent, kapalı lojman yerleşimleri, kapalı site, rezidans, alışveriş ve yaşam merkezi, konut.

It is observed in today?s cities, centrums and perimeters that an architectural structure type is rapidly increasing, which provides a new urban living space to its users by combining many functions that exist in centers of residence, office, shopping, entertainment, health, school, hotel and art in separated form that contain living, working and recreational functions, and which are located in various understructure nodal points and transportations axes. It is not sufficient to refer to these structures, which change the societal structure by influencing the urban life directly and creating a spatial separation, as mixed use, residence, gated communities. These structures were referred to as ?urban container? for the first time in the book ?Mediapolis Popular Culture and the City? by Alex de Jong and Marc Schuilenburg who is philosopher and information tecnologies expert. Jong and Schuilenburg reviewed the historical development and typologies of the urban containers that is manifested a sociological term in their work. The purpose of this thesis is urban container as a sociological term is researched by architectural aspect, the outlining of the urban, sociological, economical, judicial-administrative and technological factors that impress the surfacing, development and popularization of urban containers in our country and in the world as well as the review of the development of urban containers in our country and the outlining of their typologies.It is seen that the urban container typologies, which are classified as company town, compound and e-city (closed site - city) in the world, appear as closed lodging settlements, closed sites (suburb, e-city), residences and shopping-living complexes in our country. The developmental processes of urban containers in Turkey and in the world have been compared in the thesis, and the differences of the typologies have been outlined.Key Words: Urban container, company town, e-city, closed lodging settlements, gated communities (suburb, e-city), residences and shopping-living complexes, residential.