1920 - 1960: İstanbul - Stuttgart Hattı Kemali Söylemezoğlu`nun kariyeri üzerinden Türk - Alman mimarlık ilişkilerini okumak

Abstract

İstanbul Teknik Üniversitesi'nde otuz yılı aşkın süre öğretim görevi üstlenmiş olan Prof. Dipl. Ing. Hamit Kemali Söylemezoğlu, 20. yüzyıl Türk mimarlık ortamının ?üretimleri bağlamında olmasa da- akademik alandaki etkili ve önemsenmesi gereken öznelerinden biridir. Lisans eğitimini Güzel Sanatlar Akademisi'nde tamamlayan Söylemezoğlu, ikinci bir lisans öğrenimi görmek için Stuttgart Teknik Yüksek Okulu'na gitmiş ve ardından hocası Paul Bonatz'ın Stuttgart bürosunda bir sene boyunca çalışmıştır. Mimar, bu deneyimin ardından Türkiye'ye geri dönmüş ve öncelikle Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki ve Teknik Öğretim Müsteşarlığı Yapı İşleri Bürosu'nda, ardından da İstanbul Teknik Üniversitesi'nde Bonatz ile birlikte çalışmaya ve üretmeye devam etmiştir. 1940 ? 1950 yılları arasında çok sayıda ulusal yarışmaya katılan Söylemezoğlu, hem Stuttgart Mimarlık Okulu'nda aldığı eğitimin hem de dönemin Türk mimarlık ortamı eğilimlerinin etkisinde ulusalcı-tarihselci örnekler ortaya koymuştur. 1950'li yılların ?Uluslararası Üslup? furyası ve Bonatz'ın Türkiye'den ayrılması ile birlikte ise, bu kez modernist bir yaklaşım ile karakterize olan bir dizi yarışma projesi ve uygulamaya yönelik proje gerçekleştirmiştir. Faaliyeti mesleki öğretim ve yarışma katılımları ile sınırlı olmayan Kemali Söylemezoğlu, 1940'ların ortasından başlayarak 1950'lerin sonlarına kadar farklı ölçekteki semt, kasaba ve kentlerin imar planlarını hazırlamıştır. Mimarın tekil yapı uygulamaları ise, erken tarihli iki yalı ve kariyerinin son çeyreğinde gerçekleştirdiği bir hizmet, bir fabrika, bir de eğitim yapısı ile sınırlı kalmıştır. Bunlara ek olarak, Söylemezoğlu'nun Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu üyeliği de mimarın mesleki yaşantısının önemli ve uzun soluklu bir parçasını teşkil etmektedir.Bu tez, Söylemezoğlu'nun yaşam ve kariyer evrelerinin bir dökümünü ortaya koyarken, mimarın üretimlerine dair ?ancak onlarla da sınırlı kalmayan- bir dizi tarihsel ve kavramsal sorun ve sorunsala değmeye çalışmaktadır. Aynı zamanda mimarı, hem bir akademisyen hem de uygulamacı olarak erken Cumhuriyet döneminden başlayarak Türk mimarlık pratiği ve mimarlık eğitimi ortamı bağlamında incelemektedir.

Prof. Dipl. Ing. Hamit Kemail Söylemezoğlu, who has occupied a teaching position in Istanbul Technical University (İstanbul Teknik Üniversitesi) for over 30 years, is a subject worthy of recognition as an influential academist ?if not as a practitioner- in 20th century Turkish architecture. After completing his undergraduate studies in Academy of Fine Arts (Güzel Sanatlar Akademisi - Istanbul), Söylemezoğlu has travelled to study in yet another undergraduate program in Stuttgart Technische Hochschule and subsequently worked in his mentor, Paul Bonatz?s office in Stuttgart. Söylemezoğlu, after this experience, has returned home and worked and designed at Bureau of Construction of National Ministry of Education?s Undersecretariat of Professional and Technical Studies (Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki ve Teknik Öğretim Müsteşarlığı Yapı İşleri Bürosu) and then at Istanbul Technical University with Paul Bonatz. In his participance in numerous national competitions in 40?s and 50?s, Söylemezoğlu, under the influence of both his education in Stuttgart Technische Hochschule and the architectural tendencies of the said era in Turkey, has exhibited nationalist-historicist examples. With the impact of the rush of ?International Style? of 50?s and after Bonatz had left Turkey, he then worked on a series of competitions and professional projects with modernistic characteristics. Not only limiting himself to academic studies and competitions; from mid 40?s to late 50?s, Kemali Söylemezoğlu also designed zoning plans in various scales for villages, counties and cities. However, Söylemezoğlu?s single building applications was limited to two early dated water front mansions, an office and housing complex, a factory and a university campus building. In addition to all his endeavors, Söylemezoğlu?s affilitation with Grand Commission of Immoveable Antiquities and Monuments (Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu) was an important and longterm period in his life.This thesis, while documenting the different periods of Söylemezoğlu?s life and career, tries to deal with the historic and theoretic problems and problematics related, but not limited to his architectural practices. In the mean time, the thesis investigates Söylemezoğlu as an academist and a practitioner in the context of Turkish architecture and academia, starting with the early Republican era.