Eşrefoğlu Rûmî`nin Müzekki`n-Nüfûs ve Dîvânı`nda Seyr ü Sülûk anlayışı

Abstract

Sûfîlere göre insanın dünyaya geliş maksadı; Nefsini bilen Rabbini bilir hadîs-i şerîfine dayandırılarak kişinin kendindeki emaneti bulup, ortaya çıkararak Allah'ı tanıma yoluna girmesi ve ilerleyebildiği kadar ilerlemesidir. Kişinin girdiği bu mânevî yola seyr ü sülûk adı verilmiştir. Bu yol, mürşid gözetiminde, sâlikin nefsi için zorlu riyâzet ve mücâhedeler içerir. 14-15. yüzyıllar arasında yaşamış önemli sûfîlerinden olan Eşrefoğlu Rûmî, Allah aşkıyla dolu, ilm-i ledün sahibi ve hizmet ehli bir zattır. Bu yola Anadolu'nun yetiştirdiği büyük değerlerden birisi olan Hacı Bayram-ı Velî ile başlamış, daha sonra kendindeki ilerleme arzusu vesilesiyle hocası tarafından Abdülkâdir Geylânî'nin müridlerinden olan Hüseyn-i Hamavî'ye gönderilmiş ve büyük mânevî mertebeler kat etmiştir. Dergâhını açtığında hem Bayrâmîlik hem de Kâdirilik yolunda aldığı icâzetleri kendi potasında erittiği için (kendisi isimlendirmese de) Kâdiriliğe yeni bir kol açan Eşrefîlik adı ile anılır. Verdiği birçok eserden birisi olan Müzekki'n-Nüfûs'ta, seyr ü sülûk yoluna girmek isteyen bir sâliki en başından alarak, aşama aşama her nefis mertebesinde ne yapması ne gibi riyâzetlerden geçmesi gerektiğini tafsîlâtlı bir şekilde açıklamıştır. Dîvânı'nda ise kendi seyr ü sülûkunda yaşadıklarını, Allah ile olan irtibatında gönlüne düşenleri, gördüklerini paylaşarak bizlere âdeta kaynak bir kitap sunmuştur. Bu çalışmada, Anadolu'nun yetiştirdiği büyük değerlerden birisi olan Eşrefoğlu Rûmî'nin Dîvân'ındaki seyr ü sülûk anlayışı belirli kavramlar üzerinden, Müzekki'n-Nüfûs eserindeki seyr ü sülûk anlayışı da göz önüne alınarak incelenmiştir. Amaç, bu kıymetli sûfînin son derece sade ve açık bir dille ifade ettiği seyr ü sülûk anlayışının günümüze taşınarak, bu yolda ilerlemek isteyenlerin yolunu aydınlatması ve bir nebze de olsa fayda sunabilmesidir. Anahtar KelimelerEşrefoğlu Rûmî, tasavvuf, Müzekki'n-Nüfûs, Dîvân, seyr ü sülûk, aşk, sabır, belâ, fenâ-bekâ, vahdet, nefs, îsâr, tevâzu, sıdk u safâ.

According to the sufis' the aim of humans coming to the world is to find the treasure inside and by revealing that, try to find the way of knowing God and rise as much as she/he can, according to the hadis; Who knows his realself knows his God. The name of this spiritual journey is seyr ü süluk. This journey contains powerfull restrictions for nefs in trust of the murshid. Eşrefoğlu Rûmî was one of the important sûfî poets who lived between 14th- 15th centuries filled with the love of God and spiritual knowledge/ilm-i ledün and who loves to serve this information around. He started this way by one of the greatest values of Anatolia had raised, Hacı Bayram-ı Velî. Then according to Eşrefoğlu's willing for spiritual movement, his murshid sent him to Hüseyin Hamavî, who's one of the students of Abdülkadir Geylani. After that, Eşrefoğlu had big improvements on his way. When he opened his own dervish lodge/dergâh, (altough he didn't name it) he created a new branch of Kâdirî sect called Eşrefiyye because he got two ratifications both Bayramî and Kâdirî. In one of his master pieces called Müzekki'n-Nüfûs, he takes the sâlik from beginning of this journey and step by step describes what kind of regime to follow for nefs, and then brought the sâlik to the end of the journey. In his Dîvân, he presents what himself lived and felt in his own seyr ü süluk as a recourse book to us. In this dissertation we studied some specific notions about seyr ü sülûk perception of Eşrefoğlu Rûmî, who's one of the important values of Anatolia, by taking consideration of his book Müzekki'n-Nüfûs. The purpose is to carry the simple and clear seyr ü sülûk perception of this precious sûfî to the modern days for those who want to make progress in this journey. KeyWordsEşrefoğlu Rûmî, Müzekki'n-Nüfûs, Sufism, Dîvân, seyr ü sülûk, aşk, sabr, belâ, fenâ-bekâ, vahdet, nefs, îsâr, tevâzu, sıdk u safâ.