Goethe`nin eserlerinde İslam ve İslam tasavvufu

Abstract

Johann Wolfgang von Goethe, Alman ve Dünya edebiyatının en büyük yazar ve düşünürlerindendir. Edindiği İslâm ve İslâm tasavvufu ile ilgili bilgi birikimini bazı eserlerine yoğun bir şekilde konu etmiştir. Bu tez çalışmasının çıkış noktası, dünyaca tanınan Goethe'nin, eserlerinde İslâm tasavvufu motiflerini ve yorumunu derin bir şekilde işlemiş olmasına rağmen, bunun literatürde yeterince ayrıntılı şekilde ele alınmamış olmasıdır; çalışmanın amacı İslâm tasavvuf edebiyatı ve kültürü açısından geniş bir araştırma alanı sunan Goethe'nin kıymetli eserlerini bu yönüyle inceleyip, İslâm Tasavvuf Edebiyatı ve Kültürüne kazandırmaktır. Çalışmanın bütünlüğünü korumak için, ilk önce Goethe'nin hayatı, monoteist dinlere, bilhassa Hristiyanlığa ve İslâm'a olan bakışı ve kendisinin incelediği Kur'ân âyetlerinin ana konuları ele alınmıştır. Bu bölüm, Goethe'nin eserlerine yansıyan İslâm Dinî ve İslâm Tasavvufu üzerine edindiği bilgi birikimi ve mutlak hakikate bakış açısını temel olarak anlamak için hazırlanmıştır. Daha sonraki bölümlerde, Goethe'nin eserlerinde ele alınan İslâm'ın temel kavramları incelendikten sonra, Goethe'nin eserlerinde konu edilen İslâm Tasavvufu'nun ana kavramları ve motifleri incelenmiştir.Çalışmada ana kaynak olarak, Goethe'nin 2. büyük eseri olan Doğu-Batı Dîvânı ve Mahomet isimli trajedisi üzerinde yoğunlaşılmıştır. Bunun dışında, Goethe'nin mektuplarından, kendi yazdığı otobiyografisinden (Dichtung und Wahrheit) ve Eckermann'ın Sohbetler ismi altında topladığı, Goethe'nin sözlerini barındıran kitabından yararlanılmıştır. İkincil kaynak olarak Katharina Mommsen'ın Goethe ve İslâm ve gene Katharina Mommsen'ın Goethe ve Dünya Kültürleri isimli kitapları, bazı diğer yapılmış çalışmaların ve makalelerin yanı sıra kullanılmıştır.

Johann Wolfgang von Goethe is one of the greatest writers and thinkers of German and world literature. His knowledge of Islam and Islamic Sufism has been extensively studied in some of his works. The starting point of this thesis is, that the motifs and interpretation of Islamic Sufism that the world-renowned Goethe used in his works have not been discussed in detail in the literature; the aim of the study is to examine Goethe's valuable works which offer a wide research area in terms of Islamic Sufi literature and culture and to gain them to Islamic Sufi literature and culture.In order to preserve the integrity of the work, first of all, Goethe's life, his view of monotheist religions, especially Christianity and Islam, and the main subjects of the Qur'anic verses he studied were discussed. This section is intended to provide a basic understanding of Goethe's knowledge of Islamic religion and Islamic Sufism, which is reflected in Goethe's works, and his view of absolute truth. In the following chapters, after examining the basic concepts of Islam discussed in Goethe's works, the main concepts and motifs of Islamic Sufism in Goethe's works are examined.The main source of this study is Goethe's second major work, the West-East Divan and Mahomet's tragedy. In addition, Goethe's letters, his autobiography (Dichtung und Wahrheit) and Conversations of Goethe with Johann Peter Eckermann, which contains Goethe's words, were used. Katharina Mommsen's Goethe and Islam and Katharina Mommsen's Goethe and World Cultures are used as a secondary source along with some other studies and articles.