Deri üzerine yapılan nakış tekniklerinin incelenmesi ve endüstriyel nakış uygulamaları

Abstract

Çalışmanın amacı, yurt içi müze, özel koleksiyon, online yurtdışı müze, özel koleksiyon ve kataloglarda bulunan nakış teknikleri ile yapılmış deri eserlerin incelenerek, belirlenmesi ve yeni tasarımlarla deri üzerine endüstriyel nakışta uygulanmasıdır. Çalışma örneklemi evreni temsil niteliği dikkate alınarak yurt içinden 6 müze, 1 koleksiyoncu ve 1 müzayede kataloğu, online yurtdışında 13 müze, 1 koleksiyoncu ile 10 antikacılardan belirlenen ve ulaşılabilen 147 ürün oluşturmuştur. Veriler literatür taranması, müze ve koleksiyon yetkilileri ile yapılan görüşmeler, yerinde yapılan gözlem ve incelemeler ile nakışlı deri eserlerin kullanım alanı, çeşidi, ait olduğu dönem, envanter numaraları, boyutları, ürünlerde kullanılan; gereç, teknik, renk, motif ve kompozisyon özellikleri tespit edilmiştir. Elde edilen verilerden; deri üzerine yapılan nakışlı eserler ev eşya ve aksesuarı, giyim eşyası ve aksesuarı, askeri eşya ve aksesuarı olmak üzere üç bölümde sınıflandırılmış ve ev eşya ve aksesuarlarından 20 adet, giyim eşya ve aksesuarlarından 49 adet, askeri eşya ve aksesuarlarında ise 78 adet eser elde edildiği saptanmıştır. Araştırma sonucunda en fazla ev eşya ve aksesuarından tas muhafazanın, giyim eşya ve aksesuarından cüzdanın, askeri eşya ve aksesuarından ise evrak çantasının görüldüğü, eserlerin genelde 19. yüzyıla ait olduğu, işleme teknikleri yapımında 22 adet farklı gereç arasında en fazla sim kullanıldığı tespit edilmiş ve toplamda ise 57 adet farklı gerece rastlanmıştır. İnceleme altına alınan eserlerin nakış teknikleri incelendiğinde dival işi, Türk işi, basit nakış iğne teknikleri, suzeni, kordon tutturma, tel sarma, pul-boncuk tutturma tekniklerinden toplam 33 çeşit iğne tekniği ile eserlerin süslendiği tespit edilmiştir. Eserlerin işlemesinde 20 adet farklı rengin içinden en fazla altın sarısı, zeminde ise 12 adet farklı rengin arasından kahverengi kullanılmış olup, eserler bitkisel, geometrik, nesneli, figürlü, yazılı motifler ile bezendiği anlaşılmıştır. İncelenen eserlerde, ana motifte merkezde yer alan düzenlemeler ile kompozisyon düzenlenirken, kenar motifte bağlantılı sıralamalarla yapılan düzenlemelere yer verilmiştir. Araştırma kapsamındaki eserlerin bazılarının desenleri Corel Draw programında çizilmiş ve işleme tekniklerinin özellikleri korunarak Accurate 4 nakış desen sisteminde belirli kompozisyonlar oluşturmak suretiyle tasarlanmıştır. Tasarım aşamasında programda parametre değerleri kuzu derisi üzerine işleme yapmaya elverişli hale getirilerek geleneksel işleme tekniklerinin görünümleri elde edilmiştir. Üretim aşamasında, tasarımlar bilgisayar destekli nakış makinesine aktarılarak makinenin devir hızı ve iğne numaraları tekniğe ve kullanılan işleme gerecine göre ayarlanmış ve tasarlanan ürünlerin işlemeleri yapılmıştır.

The purpose of this study is to examine and determine the leather work produced with embroidery technics in museums and special collections within the country and online museums, special collections and catalogues from abroad and to apply them on leather with new designs in industrial embroidery. The study sample comprised 147 available products which were chosen from six museums, one collector and one auction catalogue within the country and 13 online museums, one collector and ten antique dealers from abroad, based on their quality of representing the population. The data were collected via a literature review by conducting interviews with museum and collection officials, performing on-site observations and examinations and determining the usage areas, varieties, periods, inventory numbers, sizes of the embroidered leather work and the materials, technics, colors, motives and composition properties of the products. With the data acquired; the embroidered leather work were categorized in three classes as household goods and accessories, clothing and accessories, army clothing and accessories. 20 work were obtained from household goods and accessories, 49 from clothing and accessories and 78 from army clothing and accessories. The study determined that bowl conservation had the highest number among household goods and accessories, purse among clothing and accessories and briefcase among army clothing and accessories. The work generally belonged to the 19th century. Among 22 different materials, silver was used the most in embroidery technics and a total of 57 different materials were encountered. Examining embroidery technics of the aforementioned work; they were adorned with a total of 33 types of needle technics such as dival work, Turkish work, simple embroidery needle technics, kantan, cord attachment, cord quilling and flake-bead attachment technics. The work were embroidered mainly using golden yellow among 20 different colors and brown among twelve different colors for the base. The work were adorned with plants, geometric figures, objects, figurines and written motives. In the work examined, the compositions were arranged with arrangements in the center of the main motive and there were also arrangements made with connected orderings in the side motive. Patterns of some of the work within the scope of the study were drawn in the Corel Draw program and designed by creating certain compositions in the Accurate 4 embroidery pattern system protecting the properties of embroidery technics. In the design stage the parameter values in the program were made convenient for embroidering on lamb leather and the outlooks of traditional embroidery technics were obtained. In the production stage the designs were transferred to a computer-aided embroidery machine. Turnover rate and needle numbers of the machine were adjusted according to the technic and the embroidery materials used and the products designed were embroidered.