İktisadi dengesizlik olgusuna post-keynezyen bakış ve Türk imalat sanayinin keynezyen çöküş açısından değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET İKTİSADI DENGESİZLİK OLGUSUNA POST-KEYNEZYEN BAKIŞ VE TÜRK İMALAT SANAYİNİN POST- KEYNESYEN GÖRÜŞ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ M.Fatih CİN Doktora Tezi, İktisat Anabilim Dalı Danışman: Prof.Dr. Mahir FİSUNOĞLU Şubat 1999, 165 sayfa İktisat teorisinde denge ve dengesizlik kavranılan çeşitli iktisat okulları arasında önemli bir ayrım noktasını oluşturmaktadır. İki yüz yıllık iktisat teorisi tarihinin temel tartışma ekseni bu kavramlardan birinin kabul edilmesine bağlı olarak şekillenmektedir. Çağdaş iktisat literatürü ağırlıklı olarak denge kavramının kabul edilmesine bağlı bir gelişme göstermektedir. Bu genel kabulün önemli bir istisnasını kendilerini Post-Keynezyen olarak tanımlayan ve son yıllarda iktisat literatüründe önemi giderek artan bir iktisat anlayışı oluşturmaktadır. Kendilerini dengesizlik iktisadı olarak da adlandıran bu yaklaşımın temel önermeleri kapitalist bir ekonomide para arzının içselliği, yatırım harcamalarının istikrarsızlığı, mali kriz, firmaların fıyatlandırma davranışları, bilgi, belirsizlik ve beklenti konularına getirdikleri yeni açılımlarda odaklanmaktadır. Post-Keynezyenlere göre, kapitalist bir ekonomi eksik rekabete ve oligopolistik bir piyasa yapışma sahiptir. Bu nedenle firmalar, belirsizliğin geçerli olduğu bir ekonomide fıyatlandırma politikalarını bu oligopolistik yapının varlığına göre oluşturmaktadır. Bu politikaların temel belirleyicisi, firma maliyetleri üzerine konan bir kar marjı (mark-up) olmaktadır. Firma fiyatlandırma politikasmm oluşumunda, gerçekleştirmek istediği yatırımlar ve bu yatırımların finansmanı, faiz oranı ve Post-Keynezyen görüşte dışsal olarak belirlenen ücret ve işgücü verimliliğinin de önemli bir etkisi bulunmaktadır. Post-Keynezyen yaklaşımda belirlenen bu fiyatlandırma yaklaşımının Türk imalat sanayi özel kesiminde geçerliliği bir uygulama çalışmasıyla teste tabi tutulmaktadır. Kamu kesiminde fiyatlandırma davranışlarının genellikle idari kararlarla alındığını düşündüğümüzden çalışmamız sadece özel kesimle sınırlı tutulmuştur. Uyguladığımız test, Eichner (1973,1976), Kalecki (1971) ve Harcourt ve Kenyon'un (1976) fiyatlandırma konusundaki teorik yaklaşımları esas alınarak 1985:1-1997:4 dönemi, Birleşmiş Milletler'in `imalat sanayi uluslararası standart sanayi sınıflandırması` temel alınarak iki dij itli olarak gerçekleştirilmektedir. 13 yılı kapsayan ve üçer aylık 52 veri kullanılan çalışmada, beş değişkenli bir vektör otoregresif (VAR) model kullanılarak fiyatlarla yatırımlar, faiz oranı, ücretler ve verimlilik arasında uzun dönemli Johansen eş- bütünleşme (co-integration) ilişkisi aranmaktadır. Elde ettiğimiz sonuçlar kısaca, imalat sanayi özel kesiminin bütününde Post-keynezyen tezleri doğrular niteliktedir. Kağıt-Kağıt Ürünleri ve Basım Sanayiinde Johansen eş-bütünleşme ilişkisi bulunamamış, diğer alt sektörlerde katsayıların büyüklüğü ve yönü farklı olmak üzere bir eş-bütünleşme ilişkisi belirlenmiştir. Anahtar Sözcükler: Dengesizlik,Post-Keynezyenler, Eş-bütünleşme, Fiyatlandırma, Türk İmalat Sanayi tG YÜKSEKÖĞRETİM KURULi

ABSTRACT A POST-KEYNESIAN APPROACH TO THE CONCEPT OF ECONOMIC DISEQUILIBRIUM AND EVALUATION OF THE TURKISH MANUFACTURING INDUSTRY FROM THE POINT OF POST- KEYNESIAN FRAMEWORK M.Fatih CİN Ph.D.Thesis, Economics Department Supervisor: Prof.Dr. Mahir FİSUNO?LU February 1999, 165 pages Concepts of equilibrium and disequilibrium are important issues in setting boundaries among various schools of thought in economics. In the history of economic theory, the central tenets of the ongoing debate took their roots for two centuries in relation with the existing paradigm of its time. The development of the contemporary economic literature has the tendency of taking equilibrium for granted. The main exception for this tendency is the so called Post- Keynesian school of thought, whose reputation has been growing in recent years in the economic circles. Post Keynesians that called themselves disequilibrium economists; are basically centered around endogeneity of money supply, instability of investment spending, fiscal crisis, firms pricing behaviour, knowledge, uncertainty and expectations in a developed capitalist economy. They also bring new ways of looking things to the economic sphere of knowledge. According to the Post Keynesians the market in a capitalist economy is not a perfectly competitive one but it is imperfect and oligopolistic. Therefore, firms make their decisions under imperfect market and uncertainty. Firms determine their price level by adding a mark-up to their unit cost of production. Pricing behaviour of firms also affected by their planned investments and their finance, interest rate, exogeneously determined wages rates and labour productivity. This Post-Keynesian pricing approach is applied to the private sector of the Turkish manufacturing industry. Since we thought that the decisions in public sector are taken administratively, we restrict our study to the private sector only. We build our model on the theoretical frameworks and insights of Eichner (1973; 1976), Kalecki (1971) and Harcourt and Kenyon (1976). We realized our study by using the `International Standart Industrial Classification` data for the period between 1985:1-1997:4. To have a better prediction we use 52 quarterly data set for 13 years for testing our model for sub-sectors. To do that we use an autoregressive model with five variables to search for any co-integrations between prices and; investment, interest rate, wages and labour productivity. To sum up, the model support the Post-Keynesian arguments in general for the Turkish manufacturing industry. For the manufacture of paper and paper products, printing and publishing sector, we did not find any co-integration. But in other sub-sectors we determined a co-integration with different magnitutes and signs for the parameters. Key Words: Disequilibrium, Post-Keynesians, Co-integration, Pricing, Turkish Manufacturing Industry