İlköğretim sosyal bilgiler ders programı genel amaçlarının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET İLKÖĞRETİM SOSYAL BİLGİLER DERS PROGRAMI GENEL AMAÇLARININ ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ DOĞRULTUSUNDA DEĞERLENDİRİLMESİ Tülin ÖZCAN Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Danışman : Yrd. Doç.Dr. Ahmet DOĞANA Y Haziran 2002, 106 sayfa Bu çalışma, ilköğretim Sosyal Bilgiler Ders Programı genel amaçlarım, öğretmen görüşleri doğrultusunda, gerçekleşme durumu ve gerçekleşmesi istenen durum açısından değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın çalışma evrenini, 2000-2001 öğretim yılı II.yarıyıl döneminde Kilis il merkezinde, ilçe merkezinde ve merkez köylerinde görev yapan, 4. ve 5. sınıf öğretmenleri ile Sosyal Bilgiler dersi öğretmenleri oluşturmuştur. Çalışma evreninin tamamına ulaşılabildiğinden, ayrıca örneklem alınmamıştır. Araştırma ile ilgili verileri toplamak amacı ile, İlköğretim Sosyal Bilgiler Programının genel amaçları, öğrenmenin üç boyutu olan bilgi, değer-tutum ve beceri kategorilerinde, davranış şeklinde ifadelendirilerek anket maddeleri oluşturulmuştur. Ankette,`Tamamen`, `Çoğunlukla`, `Bazen`, `Çok az` ve `Hiç` seçenekleri olmak Özere beşli likert tipi ölçek kullanılmıştır. Hazırlanan anketin önce pilot uygulaması yapılmış, gerekli düzeltmeler yapılarak, örneklemde yer alan öğretmenlere uygulanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde, SPSS paket programı kullanılmış, istatistiksel işlem olarak, aritmetik ortalama ve standart sapmalar hesaplanmış, eşli ve bağımsız gruplar t testleri ile tek yönlü varyans analizleri yapılmıştır. Araştırma sonunda, öğretmen görüşlerine göre elde edilen bulgular şunlardır: 1- İlköğretim Sosyal Bilgiler Programı genel amaçlan, değer-tutum boyutunda en çok, bilgi boyutunda biraz daha az, beceri boyutunda en az gerçekleşmektedir. 2- İlköğretim Sosyal Bilgiler Programı genel amaçlarının, değer tutum boyutunun en çok, bilgi ve beceri boyutunun ise, değer-tutum boyutundan daha az ve birbirine eşit düzeyde gerçekleşmesi istenmektedir. 3- İlköğretim Sosyal Bilgiler Programı genel amaçlarının bilgi, değer-tutum ve beceri boyutlarında gerçekleşme durumları ile ilgili olarak, bilgi ile değer-tutumIV arasında değer-tutum lehine anlamlı bir farkın olduğu, bilgi ile beceri arasında bilgi lehine anlamlı bir farkın olduğu, değer-tutum ile beceri arasında değer-tutum lehine anlamlı bir farkın olduğu görülmektedir. 4- İlköğretim Sosyal Bilgiler Programı genel amaçlarının, bilgi, değer-tutum ve beceri boyutları açısından gerçekleşmesi istenen durumları ile ilgili olarak, bilgi ile değer-tutum arasında değer-tutum lehine anlamlı bir farkın olduğu, bilgi ile beceri arasında anlamlı bir farkın olmadığı, çünkü, her ikisinin de eşit düzeyde gerçekleşmesinin istendiği, değer-t utum ile beceri arasında değer-tutum lehine anlamlı bir farkın olduğu görülmektedir. 5- İlköğretim Sosyal Bilgiler Programı genel amaçlarının gerçekleşme ve gerçekleşmesi istenen durumları ile ilgili olarak, gerçekleşen bilgi ile gerçekleşmesi istenen bilgi arasında, gerçekleşmesi istenen bilgi lehine anlamlı bir farkın olduğu, gerçekleşen değer-tutum ile gerçekleşmesi istenen değer-tutum arasında, gerçekleşmesi istenen değer-tutum lehine anlamlı bir farkın olduğu, gerçekleşen beceri ile gerçekleşmesi istenen beceri arasında, gerçekleşmesi istenen beceri lehine anlamlı bir farkın olduğu görülmektedir. 6- İlköğretim Sosyal Bilgiler Programı genel amaçlarının, gerçekleşme ve gerçekleşmesi istenen durumları açısından, öğretmenlerin cinsiyet, branş, kıdem, mezun olunan okul ve görev yeri bakımından anlamlı fark olup olmadı ile ilgili olarak, a) Cinsiyete göre: Gerçekleşen bilgi, değer-tutum ve beceri boyutlarında kadın ve erkek öğretmenler arasında kadınlar lehine anlamlı bir farkın olduğu görülmektedir. Gerçekleşmesi istenen değer-tutum ve beceri boyutlarında da, kadınlar lehine anlamlı bir farkın olduğu, ancak, gerçekleşmesi istenen bilgi boyutunda kadın ve erkek öğretmenler arasında anlamlı bir farkın olmadığı görülmektedir. b) Branşa göre: Bilgi, değer-tutum ve beceri boyutlarında, hem gerçekleşme durumu hem de gerçekleşmesi istenen durum açısından, sınıf öğretmenleri ve Sosyal Bilgiler dersi Öğretmenleri arasında anlamlı bir farkın olmadığı görülmektedir. c) Kıdeme göre: Bilgi, değer-tutum ve beceri boyutlarında, hem gerçekleşme durumu hem de gerçekleşmesi istenen durum açısından, öğretmenlerin kıdem durumları arasında anlamlı bir farkın olmadığı görülmektedir. d) Mezun olunan okul yönünden: Gerçekleşen bilgi, değer-tutum ve beceri boyutları arasında anlamlı farkların olmadığı, gerçekleşmesi istenen bilgi ve beceri açısından anlamlı bir farkın olmadığı, ancak, gerçekleşmesi istenen değer-tutumboyutunda öğretmenlerin mezun olduğu okullar açısından anlamlı bir farkın olduğu, bu farkın `Eğitim Enstitüsü` ve `Diğer` seçeneklerinden kaynaklandığı görülmektedir. e) Görev yerine göre: Bilgi, değer-tutum ve beceri boyutlarında, hem gerçekleşme durumu, hem de gerçekleşmesi istenen durum açısından, öğretmenlerin görev yerleri açısından anlamlı bir farkın olmadığı görülmektedir. Sonuç olarak, örneklemde yer alan öğretmenler tarafından, İlköğretim Sosyal Bilgiler Programı genel amaçlarının gerçekleşme durumlarının, öğrenmenin üç boyutunda da (bilgi, değer-tutum, beceri) birbirinden farklı oranlarda gerçekleştiği belirtilmektedir. Ancak, öğretmenler genel amaçların üç boyutta da(bilgi, değer-tutum ve beceri) gerçekleşme durumlarını yeterli bulmayarak, daha fazla gerçekleşmesini istemektedirler. Anahtar Kelimeler : İlköğretim, Sosyal Bilgiler Programı, Amaç kategorileri, Program Değerlendirme, Öğretmen

VI ABSTRACT EVALUATION OF THE MAIN AIMS OF ELEMENTARY SCHOOL SOCIAL STUDIES CURRICULUM EV TERMS OF TEACHER OPINIONS TüKn ÖZCAN Master Thesis, Department of Educational Sciences Supervisor : Asst. Prof. Dr. Ahmet DO?ANAY June, 2002, 106 pages The main purpose of this study to evaluate the present, and proposed achievement of the main aims of the social studies curriculum in the primary education system through the teachers point of views. In second half of the 2000-2001 academic year, fourth and fifth grade classroom teachers and social studies teachers at the primary education schools in the City of Kilis and Kilis County were registered in this study. Since target population is not a large group, a sample study group was not selected. A questionnaire was prepared to collect data about the main aims of social studies curriculum in the primary education system. The questions were based on three categories including knowledge, value/attitude and skills. These three categories were used to address learning benefits for these students. Questions in each category included a behavioral component. The participants could respond one of five ways for each question `always`, `often`, `sometimes`, ` rarely` and `never`. The scores for each three aspects were assessed by Likert-type scale. A preliminary (pilot) study was done based on the structured questionnaire to improve the survey before presenting to the study group for use. Statistical analysis was performed on obtained data by using SPSS computer program. Data were presented as mean and standard deviation. Groups were compared by using t test and analysis of variance. 1- Teachers reported that the main aims of the social studies curriculum in primary education system was successful regarding value/attitude. However current accomplishment was not complete on the subject of knowledge compared to value/attitude and skills. 2- Teachers wanted that the main aims of the social studies curriculum in the primary education system to be completely achieved regarding value/attitude, although the achievement of knowledge and skills was not as critical as value/attitude for them. 3- In support of the achievement of the main aims of this program in the primary education system, there were significant differences in three categories, knowledge,vıı value-attitude and skill. Regarding value-attitude the aims were significantly better accomplished than knowledge and skill. In addition, the achievement of the aims with regard to knowledge were more successful than skill 4- According to the proposed achievement of the main aims in regards to knowledge, value-attitude and skill; value/attitude was more desired to succeed than knowledge and talent by teachers. On the other hand, there was equal expectation to perceive the achievement in both knowledge and skill. 5- In proportion to the present or proposed achievement of the main aims of social studies curriculum in primary education system; there was a significant difference in each of the three category. The proposed goals for these aims were certainly higher than the present achievement. 6- The main aims of the social studies curriculum in the primary education system were evaluated taking consideration the teachers gender, expertise, seniority, graduated school (education level) and institutions. a) Regarding gender: There were significant differences between female and male teachers in achievement of knowledge, value/attitude and skill. Female teachers realized the aims in all three categories more than male teachers. Also, female teachers had significantly higher expectations for the achievement of the aims in the field of value/attitude and skill than males. However, both female and male teachers had the same level of expectation for achieving the knowledge category. b) Regarding expertise(branch): There was no significant difference between fourth or fifth grade teachers and social studies teachers for the present or proposed achievement regarding knowledge, value-attitude and skill. c) Regarding seniority: Teacher seniority was not an important factor in achieving the aims in regards to each condition knowledge, value/attitude and talent. d) Regarding education level (graduated school): Again, there was no a significant difference between graduated schools on the present achievement of the aims concerning knowledge, value/attitude and skill as well as proposed achievement of the aims concerning knowledge and skill. However teachers who graduated from the Turkish Education Institute (Turkish College of Teacher) had a higher expectation for achieving the value/attitude category, than teachers who graduated from other colleges. e) Regarding institute: Present institution did not have any effect on the successful completion of the aims concerning to knowledge, value/attitude and skill.vın Teachers who registered in this study reported that the achievement of the main aims of the social studies curriculum in the primary education system were not sufficient, and that different dimensions of learning concerning to knowledge, value/attitude and skill might be more beneficial. They anticipated(wants) more achievement in each category. Key words; Primary Education, Social Studies Curriculum, Category of Aims, Evaluation of Program, Teacher.