Sınıf öğretmenlerinin öğretimsel etkinliklerin yönetiminde dikkat çekme ve sürdürme davranışlarının incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada ilköğretim 5. sınıf öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler dersinde dikkat çekme ve sürdürme davranışlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Sosyal Bilgiler dersinde etkinlik sürecince, öğrencilerin dikkatini etkileyen durumlar ve öğretmenin öğrencilerin dikkatlerini çekme ve sürdürme amacıyla; derse başlama, görsel çalışmalar, sözel ve sözel olmayan iletiler, uygun sınıf ve oturma düzeni, dönüt ve düzeltme ile farklı yöntem ve tekniklere ilişkin kullanımlarının nasıl olduğu incelenmiştir.Verilerin toplanmasında gözlem ve görüşme yöntemi kullanılmıştır. Çalışma grubunu oluşturan öğretmenlerin seçimi, amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme ve kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yöntemleri ile yapılmıştır. Çalışma gurubunu 2007/2008 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde Adana ili, Yüreğir ilçesinde çalışan öğretmenler oluşturmaktadır. Veriler 8 ilköğretim okulunda görev yapan ve 5. sınıfı okutan 16 sınıf öğretmeniyle görüşme oluşturmaktadır. Bu öğretmenlerin arasından gönüllü 4 öğretmenin sınıflarının gözlenmesiyle toplanmıştır. Araştırmada katılımsız gözlem tekniği uygulanmıştır. Araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme ve gözlem formları kullanılmıştır. Görüşme ve gözlemler video kamera ile kaydedilmiş ve içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir.Araştırmada bulgularına göre öğrencilerin dikkatini etkileyen durumlar görüşmelerde istenmeyen öğrenci davranışlarıyla ders dışı durumlar iken, sınıf gözlemlerinde sınıf gözlemlerinde görüşme bulgularına ek olarak öğretmenlerin cep telefonu kullanımı ve uykusuzluk olarak belirlenmiştir. Ayrıca öğretmenlerin bu tür durumlara karşı sindirici davranışlara yer verdikleri saptanmıştır. Etkinlik sürecinde dikkat çekme ve sürdürme boyutlarına göre sınıf öğretmenlerinin ders öncesi hazırlık ve planlamaya dikkat etmedikleri, dikkati çekmeye ve sürdürmeye ilişkin görsel çalışmalar ile farklı yöntem ve tekniklerin kullanımı konusunda yeterli olmadıkları belirlenmiştir. Sözel ve sözel olmayan iletiler ile dönüt ve düzeltme davranışlarına öğretim sürecinde kısmen ver vermekle birlikte daha çok istenmeyen davranışları önlemeye yönelik kullandıkları saptanmıştır. Ayrıca öğretmen merkezli bir oturma düzenini benimsemiş oldukları gözlenmiştir.Anahtar Sözcükler: Sosyal bilgiler, Öğretimsel etkinliklerin yönetimi, Dikkat çekme ve Sürdürme.

In this study, it is aimed to investigate taking and keeping attention behavior of primary school 5th grade teachers in Social Skills lesson. During the activities in this lesson, situations that affect students? attention opening the lesson, visual studies, verbal and non-verbal messages, appropriate classroom setting and sitting order, their use of feedback, error correction and various methods and techniques are inquired.In this study, qualitative research method is applied. Observations and interview techniques are used for data collection. Teachers of the present study are selected by purposive and available sampling. The teachers of the study group worked in Yüregir, Adana in 2007/2008 spring term. Data is collected through the interviews of 16 fifth grade teachers who work in eight secondary schools. In addition to this, four of these teachers are observed during their lessons. The observations are done in the presence of the researcher in the classroom setting, however, he did not make any contributions to the flow of the lesson. Semi-structured interview and observation forms are applied by the researcher. Interviews and observations are video recorded and analyzed by conversation analysis technique.According to the findings, the situations that affect student attention the situations that affect student attention are found out to be student behaviors and out of lesson situations in interviews; however, in addition to these findings, teachers? use of mobile phone and being sleepless in the daytime are found to have effect in the interviews. It is also concluded that teachers have suppressive acts during these behaviors. In this process, it is also found out that, related to their taking and keeping attention levels, teachers do not give importance to preparation and planning before the lesson and are not competent enough in using visual aids and various methods and techniques so as to take and keep attention. In the teaching process, besides using verbal and non-verbal messages for feedback and error correction, teachers mostly use those acts to prevent inappropriate behaviors. In addition to these, there is a teacher centered sitting order in the classroom setting.Keywords: Social Sciens, Teaching Activities, Attention Taking and Keeping