Karbamazepin ve valproik asit alan çocuklarda kemik mineral metabolizmasının değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, tek ilaç olarak kullanılan valproat veya karbamazepinin kalsiyum-fosfor kemik metabolizması üzerine etkileri incelendi. Bu nedenle Çukurova Üniversitesi Tıp fakültesi Pediatrik Nöroloji Polikliniği'nde primer epilepsi tanısı ile takip edilmekte olan ve r yıldan daha uzun süredenberi valproat (46 vaka) veya karbamazepini (40 vaka) tek ilaç arak kullanan 86 vaka alındı. Yaş ve cinsiyetleri hasta grupları ile uyumlu 57 sağlıklı çocuk »ntrol grubu olarak seçildi. Diyetle kalsiyum alımı tüm vakalarda benzer idi. Antiepileptik davi süresi valproat alanlarda 12-84 ay (ort. 28.3 ay), karbamazepin alanlarda 12-156 ay tr.46,68 ay) idi. Hastaların tümünde kalsiyum, fosfor, iyonize kalsiyum, alkalen fosfataz, magnezyum, ırathormon, 250H-Vit.Ü3, serum transaminazları, kan üre azotu, kreatinin, total protein, bumin ve antiepileptik ilaç düzeyine bakıldı. Yirmidört saatlik idrarda kalsiyum miktarı ve ınunla birlikte lomber (Ll-4) bölgeden kemik mineral dansitesi ölçümü yapıldı. Ayrıca sol bilek grafisi çekildi. Serum antiepileptik düzeyi dışındaki tüm tetkikler kontrol grubunda da ıpıldı. Bütün gruplarda ortalama serum kalsiyum ve fosfor düzeyleri normal idi. Ortalama ıtal serum kalsiyum düzeyi karbamazepin grubunda hem kontrol hem de valproat gruplarından anlamlı oranda düşük bulundu (sırasıyla p=0.013, p=0.035). Serum iyonize alsiyum ortalaması valproat grubunda kontrol grubundan anlamlı olarak düşüktü (p=0.009). irtalama alkalen fosfataz ve parathormon düzeyi açısından hasta ve kontrol grupları arasında ilamlı bir fark bulunmadı (p>0.05). Tüm gruplarda serum D-vitamini düzeyleri normal idi. alproat ve karbamazepin gruplarının D-vitamini ortalaması kontrol grubundan anlamlı larak düşüktü (sırasıyla p=0.000, p=0.000). 250H-Vit.D3 düzeyi açısından valproat ve arbamazepin grupları arasında anlamlı bir fark yoktu (p=0.964). Karbamazepin grubu ıagnezyumu kontrol grubundan anlamlı düşük idi (p=0.016). Ancak valproat grubu ile ontrol ve karbamazepin grupları açısından anlamlı bir fark bulunmadı (sırası ile p=0.093, =0.307) Her üç grubun el bilek grafilerinde riketsin radyolojik bulgusu yoktu. Hasta ve kontrol gruplarında aynı grup içinde kız ve erkeklerin kemik mineral ansitesi ve 250H-VH.D3 düzeyi karşılaştırıldı ve anlamlı bir fark bulunmadı (p>0.05). Lemik mineral dansitesi açısından valproat ve karbamazepin grupları ile kontrol grubu rasmda anlamlı bir fark saptanmadı (sırası ile p=0.116, p=0.053). Valproat alan hastaların emik mineral dansitesi karbamazepin alanlara göre anlamlı düşük idi (p=0.02). Sonuç olarak, mental-motor yönden normal epileptik çocuklarda, tek ilaç olarak ve zun süreli kullanılan valproat veya karbamazepinin kalsiyum-fosfor ve kemik metabolizması zerine hafif derecede bir etki yaptığı gösterildi. anahtar kelimeler: Karbamazepin, Valproik asit, Kemik mineral dansitesi, Rikets. rv

ABSTRACT In this study, we aimed to investigate the effects of valproic acid and carbamazepine jnotherapies on calcium, phosphorus, and bone metabolism. Eighty-six patients with imary epilepsy who were receiving valproate (no=46) or carbamazepine (no=40) snotherapies for longer than one year at the Çukurova University, Department of Pediatric îurology were enrolled. Fifty-seven age and sex-matched healthy children served as the mtrol group. Dietary calcium intake was similar in all subjects. Duration of antiepileptic erapy was 12-84 months (mean: 28.3) for valproat and 12-156 months (mean: 46.68) for irbamazepine group. The following laboratory parameters were determined in all subjects: Calcium, ıosphorus, alkaline phosphatase, ionized calcium, magnesium, parathyroid hormone, 250H- H.D3, serum transaminases, blood urea nitrogen, creatinine, complete blood count, and ;rum antiepileptic drug levels. Daily urinary calcium excretion, and bone mineral densities ere measured at L1-L4 level of the lumbar vertebrae. Additionally, left hand- wrist x-rays rere taken. All of these measurements were performed also in the control group except for îrum antiepileptic levels. In all groups, the mean total calcium and phosphorus levels were within normal inges. Mean total serum calcium level in the carbamazepine-receiving group was ignificantly lower than those of both the control and the valproate-receiving groups p=0.013, p=0.035 respectively). The valproate-receiving group had significantly lower jnized calcium than the control group (p=0.009). There were no significant differences in erum alkaline phosphatase and parathyroid hormone levels between the patient and the ontrol groups (p>0.05). Vitamin D levels were within normal range in all groups. However, tiean vitamin D levels in both treatment groups were significantly lower than that of the ;ontrol group (p=0.000, p=0.000 respectively). There was no significant difference in 250H- /it.D3 levels between the treatment groups (p=0.964). The mean serum magnesium level in he carbamazepine group was significantly lower thean that of the control group (p= 0.016). -Iowever, no significant difference was observed between the valproat-receiving group and carbamazepine or control group (p=0.093, p=0.307 respectively). There was no radiological evidence of rickets on the hand- wrist x-rays in any groups. In both the patient and the control groups, bone mineral density and 250H-Vit.D3 evels of the girls and the boys were compared within their groups, however no statistically significance difference was found (p>0.05). For bone mineral density no significantly difference observed between valproate and control (p=0.116) or carbamazepine and control groups (p=0.053). The bone mineral density was significantly lower in the valproate group than the carbamazepine group (p=0.02). In conclusion, long-term use of valproate or carbamazepine as the antiepileptic monotherapy in developmental^ normal, ambulatory children was shown to have a minimal effect on calcium, phosphorus, and bone metabolism. Keywords: Carbamazepine, Valproic acid, Bone Mineral Density, Rickets. V