Akdeniz ve Ege Bölgesi adaçaylarında gama ve x-ışınları spektroskopisi ile radyoaktif element analizi

Abstract

ÖZET Çalışmada Ege Bölgesi ve Kuzey Kıbrıs'tan alınan çeşitli adaçayı örneklerinde düşük ve yüksek enerji gama spektroskopisi olmak üzere iki ayrı yöntemle U,Th, Ra, K ve Cs tayinleri yapıldı. Yüksek enerji gama spektroskopisi ile eşdeğer uranyum, eşdeğer toryum, % potasyum konsant rasyonları ile sezyum aktivitelerinin ölçülmesi gerçekleş tirildi. Düşük enerji spektroskopisi ile örneklerdeki Rad yum içeriği Pb-210'un 47 keV gaması kullanılarak Bq/kg kuru örnek aktivitesi olarak ölçüldü, ikinci yöntemin ve rilerinden yararlanılarak birinci yöntemle bulunan eşdeğer uranyum konsantrasyonlarının % 80' inin Ra-226 dan kaynak landığı belirlendi. Örneklerdeki U,Th ve Ra düzeyleri genelde bitkiler deki doğal seviyelerle ilgili sınırlar içinde bulundu. Th içerikleri örnekten örneğe çok büyük farklılıklar göster mediği halde eU değerlerinde farklılıklar gözlendi. Örneklerdeki K düzeyinin adaçayının türüne ve yö reye göre büyük farklılıklar gösterdiği belirlendi. Gs aktiviteleri örneklerin dört tanesi haricinde 80-250 Bq/kg olmak üzere normal bitki sezyumu:, seviyesin de bulundu. Dört örnekte ise normal düzeylerin 10-15 ka tından fazla, 2700 Bq/kg civarında aktiviteler gözlendi ve bu örneklerin Chernobyl Reaktör kazası sonrası ürünle ri olduğu sonucuna varıldı.

SUMMARY Using low and high energy gama spectroscopy methods U,Th,Ra,K and Cs contents of sage samples from Ege Region - and Northern Cyprus were determined. Equilibrium U and Th, K % concentrations and Cs activity measurements were made by means of high energy gama spectroscopy. `Ra-226 contents of the samples were measured. in Bq/kg dry sample from 47 keV peak. of Pb-210 using low energy spectroscopy. Making use of the data of the second method it was found that at least 80 % of eU conc<avh:ations abtained by the first. method came from Ra-226 content of the samples. U, Th and Ra levels of the sage samples were found to be in general within the normal limits given for the plants. Th levels didn't show much discrepencies from samp le to sample wheras U levels showed some fluctuations. For K concentrations we obtained different values depending on the kind and the original region of the sage. But on the average the concentrations layed within normal limiti Cs activities were also found to stay near natural levels, normaly between 80-250 Bq/kg except four samples. The activities in this four samples were observed to be 10-15 times as high as the normal values showing that they were the ones harvested after Chernobyl Reactor acci dent.