Öğretmenlerin mesleki iş doyumlarının ve karşılaştıkları zorlukların incelenmesi: Mardin örneği

Abstract

Bu araştırmada eğitimin en önemli unsurlarından olan öğretmenlerin mesleki iş doyumları ve karşılaştıkları mesleki zorluklar incelenmiştir. Mesleki iş doyumunu etkileyen etmenler ile öğretmenlerin karşılaştıkları mesleki zorluk türleri literatür ışığında incelenerek sonuçlar öğretmenlerin demografik özellikleri bağlamında ayrıntılı olarak araştırılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2014 öğretim yılının bahar döneminde Mardin Merkez ilçesinde ve Kızıltepe ilçesinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi okullar oluşturmaktadır. Bu araştırmada devlete bağlı ilkokul, ortaokul ve lise kademelerindeki okullarda çalışan toplam 981 öğretmen ile görüşülmüştür. Öğretmenler Mardin Merkez Artuklu ilçesinde (481 öğretmen) ve Kızıltepe ilçesinde (500 öğretmen) bulunan toplam 72 okulda görev yapmaktadırlar. Araştırmada veri toplamak amacıyla öğretmenlere ulaştırılan 1150 anketten 1000 tanesi geri dönmüştür. Geri dönen anketlerden 19 tanesinin boş veya aynı cevaplar verilmiş olması nedeniyle değerlendirmeye alınmamış ve veriler 981 öğretmenin görüşleri ile elde edilmiştir. Anketlerin geri dönüş oranı yaklaşık % 86,9 olmuştur. Araştırma kapsamında veriler üç bölümden oluşan ve `Mesleki Doyum ve Etkililiği Öz Değerlendirme Anketi` başlığı ile verilen bir anket ile elde edilmiştir. Araştırmada elde edilen veriler olgusal ve yargısal türdendir. Olgusal olanlar söz konusu anketin birinci bölümüne verdikleri `Kişisel Bilgi Formu` ile elde edilen verilerdir ve bu bölümde araştırmaya katılan öğretmenlerin bireysel ve mesleki özelliklerini gösteren veriler elde edilmiştir. Yargısal olanlar ise `Mesleki Doyum ve Etkililiği Öz Değerlendirme Anketi`nin ikinci bölümündeki Çapa, Çakıroğlu ve Sarıkaya (2005) tarafından geliştirilen `Mesleki Zorluklar Öz Değerlendirme Ölçeği` ve üçüncü bölümdeki Yelboğa (2009) tarafından geliştirilen `JSS-İş Doyumu Ölçeği` başlığı ile sunulan yargı maddelerine verilen cevapları içeren verilerdir. Araştırmada elde edilen verilerin analizi, SPSS 17.0 (Statistical Package For The Social Sciences) paket programı kullanılarak yapılmıştır. Öğretmenlerin yaşadıkları zorlukları belirlemek amacıyla kullanılan `Öğretmen Özyeterlik Ölçeği`nin üç alt boyutu olan `Öğrenci Katılımı`, `Öğretim Stratejileri` ve `Sınıf Yönetimi` boyutlarından elde edilen sonuçlar sunulmuştur. `Öğretmen Özyeterlik Ölçeği`nden elde edilen ortalama puanlara göre öğretmenlerin en fazla öğrencilerin derse katılımı konusunda zorluk yaşadıkları görülmüştür. Öğretmenlerin zorluk yaşadığı diğer konuların ise sırasıyla sınıf yönetimi ve öğretim stratejilerini uygulamada olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin öğretmenlik mesleğine karşı doyumlarının araştırıldığı ve bu amaçla kullanılan `JSS-İş Doyum Ölçeği`nden elde edilen bulgulara göre ise öğretmenlerin en çok iş doyumuna ulaştıkları konunun öğretmenlik mesleğinin doğası ile ilgili olduğu görülürken en az doyum yaşadıkları boyutun ücret konusunda olduğu gözlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Öğretmenlik Mesleği, Mesleki İş Doyumu, Mesleki Zorluk

In this study, professional challenges faced by teachers, whom are one of the most important elements of education, and theirs professional job satisfaction are examined. Elements effecting job satisfaction and types of professional challenges faced by teachers are researched and results are investigated in details in the light of current literature in the context of demographic characteristics of the teachers. The scope of this research is the public schools in the central district of Mardin and Kızıltepe district that officially affiliated with Ministry of Education in spring semester of 2014. In this study, a total of 981 teachers working in primary, secondary and high schools are interviewed. 481 of these teachers are serving in Mardin Artuklu district and 500 of them are on duty in Kızıltepe district in 72 schools in total in Mardin. In order to collect data 1150 questionnaries are send to teachers and 1000 questionnaires are returned. 19 surveys are not taken into consideration due to emptiness or same response and the data were obtained with opinion of 981 teachers. The return rate of questionnaires is 86.9%. The data in this study consist of three parts and derived from a survey titled: ` Self-Assessment Questionnaire of Professional Satisfaction and Effectiveness`. The type of data obtained from this study is factual and critical. Factual data is derived from the first part of the survey titled. `Personal Information Part` and data that indicates personal and professional characteristics of surveyed teachers are obtained in this section. The critical data is derived from the answers to the questions in the second part of ''Self-Assessment Questionnaire of Professional Satisfaction and Effectivenness'' that developed by Çapa, Çakıroğlu and Sarıkaya (2005) titled: `The Scare of Self-Assessment of Professional Challenges` and in the third section developed by Yelboğa (2009) titled: `The Scale of JSS-Job Satisfaction`. The analysis of data obtained in this study was performed using SPSS 17.0 (Statistical Package for The Social Sciences) software package.In order to identify the challenges faced by teachers, results are presented from three subdimensions of `Teachers Self-Sufficiency Scale`, which are `Student Engagement`, `Teaching Stategies and `Classroom Management`. According to avarage of the scores obtained from `Teachers Self-Efficiency Scale`, it is observed that teachers are having difficulty most with students' participation of the course. The other subjects of difficulty that teachers struggle most are found respectively as `Classroom Management` and practicing `Teaching strategies` According to findings derived from `JSS-Job Satisfaction Scale` in which teachers' satisfaction towards their profession is investigated, it is observed that teachers achieve job satisfaction most at the subject related to nature of teaching profession, whereas achieve least satisfaction at the subject of wages.Keywords: Teaching Profession, Job Satisfaction, Career Challenge.