Yeniyol ve Halk gazeteleri örneğinde Trabzon basınının çok partili sisteme bakışı

Abstract

Bu tez çalışması; Dünya ve Türkiye ekseninden hareketle ?Trabzon Basını, ÇokPartili Sisteme Geçiş ve Demokrat Parti?nin durumunu konu edinmektedir. Tezçalışmasının içerisinde Trabzon Basınının kuruluş ve gelişim aşamaları, Trabzon'daçıkarılan gazeteler, kurulan matbaalar ve Trabzonlu gazetecilerin kimler olduğu hakkındabilgiler verilmektedir. Tabii bunu anlatırken daha kolay anlaşılabilmesi için kendi içinde?Trabzon Basını?nı belli dönemlere ayırmayı faydalı gördüm.Basının Türkiye'ye girdiği dönem Osmanlı İmparatorluğu'nun XIX. yüzyıllarınadenk gelir. İlk gazete devletin desteğiyle kurulmuş olan Tavkim-i Vâkayi'dir. Bu gazeteninkurulmasından yaklaşık otuz sene sonra Anadolu'da da basın faaliyetleri başlamıştır.Trabzon şehri de bu basın faaliyetlerinin başladığı şehirlerden biri olmuştur. Trabzon'dakurulan ilk matbaa ve çıkarılan ilk gazete de devlet desteğiyle oluşturulmuştur. Daha sonradiğer ülkelerde olduğu gibi Trabzon'da da basının özelleşme dönemi başlamıştır.Osmanlı'nın I. Dünya Savaşı'na girmesi ve bu savaştan mağlup ayrılması kendi sonunuhazırlarken yeni kurulacak Türkiye Cumhuriyeti ve onun kurucusu olan Mustafa Kemal'inde tarih sahnesine çıkmasına yardım etmiştir.Mustafa Kemal'in giriştiği mücadelede Anadolu'nun Ona verdiği destek tabii kigöz ardı edilemez. Asıl önemle üzerinde durulması gereken bu desteğin ne şekildeverildiğidir. İşte Trabzon Basını ve Milli Mücadele Dönemi bölümünde bunu anlatmayaçalıştım.Araştırmalarıma başladığım dönemde Trabzon Basını ile ilgili kaynak niteliğitaşıyan eserlerin azlığı beni çok zorlamasına rağmen; başta Trabzon Valiliği Kütüphanesiolmak üzere, Trabzon Gazeteciler Cemiyeti, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Trabzon İlKültür Müdürlüğü, Trabzon İl Halk Kütüphanesi, Karadeniz Teknik Üniversitesiarşivlerinde elde ettiğim bilgilerle tezimi neticelendirdim. Bunun yanı sıra tezimin sonbölümünü oluşturan Demokrat Parti ile ilgili olarak da Ankara Milli Kütüphane'deTrabzon'da çıkarılan Yeniyol ve Halk Gazeteleri'nin 1945-1960 yıllarını tamamen taradımve ulaştığım haberlerden bazılarını bu bölüme yerleştirmeyi uygun gördüm.Tezin ekler bölümünde ise Trabzon'da Milli Mücadele Dönemi'nde çıkarılanİstikbâl Gazetesi'nin orijinal sayılarından bazılarını ve Yeniyol, Halk Gazeteleri'ndekiDemokrat Parti ile ilgili önemli haberlerin orijinallerini koymayı uygun gördüm.Böylelikle anlatmak istediklerimin yalnızca yazıda kalmamasını, bunların görülmesiyleakılda kalıcı olmasını sağlamaya çalıştım.Bu tezin ortaya çıkmasında bana yardımcı olanlara da burada teşekkür etmedengeçemeyeceğim. Tezin hazırlanması aşamasında beni yalnız bırakmayan ve desteğini verenarkadaşlarım ve dostlarıma da bana verdikleri yardımlardan dolayı müteşekkirim. BaştaAtatürk İlkeleri ve İnkılâpları Enstitümüz kurucusu ve müdürü Edip BAŞER'e, enstitüyebaşladığım ilk günden bu tezin ortaya çıktığı ana kadar olan süreçte yakın ilgisini,samimiyetini ve sevgisini hissettiren Sayın Tülay Alim BARAN'a ve tez danışmanımSayın Süleyman BEYOĞLU'na teşekkürü bir borç bilirim.Tüm eğitim yaşantımda ve çalışmalarımda beni hiç yalnız bırakmayan vedestekleyen Babam ve Anneme?

That I?m from Trabzon, surely has played a very important role in preparing thisthesis. Trabzon is a geography which has always important at every stage of history.Trabzon, conquered by Fatih Sultan Mehmet in an era whem the Ottoman State becameempire, was a crucially important city due to its predominance over the Black Sea. Prior tothe Ottomans, the Roman Empire ruled over Trabzon, which was predominantly composedof non-muslim population. With Fatih Sultan?s conquering Trabzon, housing policy wascarried out and the people from different parts of the Empire were indwelled here. BesidesMuslim majority, Greeks, Armenians and Jews lived in Trabzon. Trabzon, a sanjak duringthe Ottoman Empire era and a city where many Ottoman Sultans were educated,maintained its stratagic status until the last days of Ottoman Rule.After the Ottoman Empire had joined the world war I and lost it, minorities livingunder the Ottoman sovereignty began to plan to set up their own states. The struggle whichAtatürk launched in samsun uncovered one of the most important features of Trabzon;?Fond of Independence? This fond is generally speaking, avaliable in many Turks nature.Trabzon people were in the center of approaching danger. Because Trabzon had been setup on the Roman Empire soil, which made it crucially important during the NationalStruggle.?İstikbâl Newspaper? was very important because it was the first published paperin Anatolia and the first media upholding the National Struggle; of course, there were someother papers not supporting the National Struggle While ?İstikbâl Newspaper? was for theNational Struggle, ?Selâmet Newspaper? was agains it.I have written about Trabzon media in the period between the national Struggleand the final days of multiparty system. In this respect, I?ve selected the topic ?TrabzonMedia, transition to Multiparty system and Democrat Party? for my thesis.In the last party of my thesis, I focused on the news about Democrat Party in thepapers of Halk and Yeniyol, published in Trabzon. The main reason is that these twopapers had been in circulation for a long time and they had different political views onDemocrat Party. For instance, of these papers, Halk Newspaper was on C.H.P.?s side andwas Criticizing D.P. severly from 1946 to 27 May 1960. The owner of YeniyolNewspaper, Bekir Sükûti, would critize D.P. until he resigned from C.H.P., but after heresigned from C.H.P. he started writing on behalf of D.P. and against C.H.P., which wasreally interesting.Although I experienced some negations at the preparative stage of my thesis, I didmy best to reach as many sources as possible. The most important shortage I haddiscovered was the dearth of books about Trabzon Media. But this was both to myadventage and disadvantage. I hope I have produced a fruitful thesis to which manyresearchers resort.Key words: Trabzon Media, The National Struggle, Newspapers, PrintingOffices, Journals, Yeniyol and Halk Newspaper, Democrat Party, Cumhuriyet Halk Party.