Aydın inciri, Ege sultani üzümü ve Giresun fındığı ihracat performansının değerlendirilmesi: İhracatın faktör dekompozisyonu ve pazar kayma hesapları

Abstract

Günümüzde dünya ticaretinde giriş engelleri hızla kalkarken, ülkelerin yaptıklarıihracat da giderek daha rekabetçi bir ortamda gerçekleşmektedir. İhracata konu olan ürününkendi özellikleri ayırt edici bir faktör olarak belirlenirken, ülkelerin ihracatları sadece kendikoşullarına değil, dış dünya koşullarına da bağlı duruma gelmiştir. Bu da ülkelerin rekabetçikonumda olmalarını, bir başka ifade ile daha fazla rekabet gücüne sahip olarak faaliyetgöstermelerini gerektirmektedir.Bu çalışmada coğrafi işaret tescilli Aydın inciri, Ege Sultani üzümü ve Giresun fındığıdış pazarlarında 1989-2018 yılları arasında Türkiye'nin ihracat değişimi üzerinde etkili olanfaktörler incelenmiştir. `Pazar-kayma` yöntemiyle gerçekleştirilen bu incelemede global etki,ikame etkisi, coğrafi etki ve performans etkisi olmak üzere 4 faktörün ihracat değişimindekirolü araştırılmış; etkiler ürün ve ülke bazında ortak ve ayrışan özellikleri ile mukayeseedilmiştir.Anahtar Kelimeler: Aydın inciri, Ege sultani üzümü, Giresun fındığı, Pazar-kayma,Dekompozisyon Analizi, Rekabet Gücü.

Exports are actualized in a more competitive environment as the barriers in front ofmarket access in world markets are removed. While export products' uniqueness arise as animportant feature, exports are not only dependent on country's own conditions but alsobecame highly dependent on other conditions in the world markets. This fact motivatescountries to be more competitive, in other words to gain competitive power, in externalmarkets.In this study, factors that affect the changes in Turkey's exports of three geographicalindications which are Aydın figs, Egean Sultani grape and Giresun hazelnuts are investigated.By using the shift-share analysis the impacts of four factors namely; global, substitution,geography and performance effects are analyzed. Product and country based impact areinvestigated and compared with respect to common and different characteristics.Keywords: Aydın Figs, Egean Sultani Grape, Giresun Hazelnut, Shift-share, DecompositionAnalysis, Competitive Power