Eğitilebilir zihin özürlü çocukların sınıf içi uygun davranışlarının arttırılmasında sembol pekiştirmenin etkililiği

Abstract

YÜKSEK LİSANS TEZ OZU EĞİTİLEBİLİR ZİHİN ÖZÜRLÜ ÇOCUKLARIN SINIF İÇİ UYGUN DAVRANIŞLARININ ARTIRILMASINDA SEMBOL PEKİŞTİRMENİN ETKİLİLİĞİ Gazi ACAR Özel Eğitim Anabilim Dalı Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ağustos 2000 Danışman: Yrd. Doç. Dr. Sezgin VURAN Bu araştırmanın genel amacı, zihin özürlü çocuklarda sınıf içi uygun davranışların (parmak kaldırarak konuşma, soru sorulduğunda uygun şekilde cevap verme ve yerinde düzgün oturma) artırılmasında sembol pekiştirme sisteminin etkililiğini belirlemektir. Araştırmanın deneklerini Avukat Lütfü Ergökmen Meslek Okulu ve Mesleki Eğitim Merkezi 8/C sınıfına devam eden 1 1 öğrenciden dördü oluşturmuştur. Araştırmada, tek denekli araştırma yöntemlerinden davranışlar arası çoklu yoklama modeli kullanılmıştır. Hedef davranışlar olay kaydı ve anlık zaman örneklemi kaydı tutularak kayıt edilmiştir. Deney sürecinde önce, hedef davranışların başlama düzeyine ilişkin veriler toplanmış ve uygulama evresinde bağımlı değişkenlere sembol pekiştirme sistemi uygulanmıştır. Araştırma verileri grafiksel analiz yoluyla analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre, sembol pekiştirme sistemi dört denekte de sınıf içi uygun davranışlar olan parmak kaldırarak konuşma, soru sorulduğunda uygun şekilde cevap verme ve yerinde düzgün oturma davranışlarında başlama düzeyi verilerine göre belirgin artışlara yol açmıştır. Bu sonuçlar, sembol pekiştirme sisteminin sınıf içi uygun davranışların artırılmasında etkili olduğu izlenimini vermektedir. Ayrıca, sonuçlar izleme sürecinde de bu etkililiğin bir ölçüde devam ettiğini göstermektedir.

in ABSTRACT THE EFFECTIVENESS OF TOKEN REINFORCEMENT ON INCREASING THE APPROPRIATE IN-CLASS BEHAVIORS OF EDUCABLE MENTALLY RETARDED CHILDREN The overall aim of this study was to determine the effectiveness of token reinforcement system on increasing the appropriate in-class behaviors (i.e. hand raising, responding when a question is directed and sitting still) of mentally retarded children. The subjects of this study were four of the eleven students who are attending the class 8/C at Avukat Lütfü Ergökmen Vocational School and Vocational Training Center. As one of the single- subject research methods, multiple-probe across behaviors design was used in this study. Target behaviors were recorded by using event recording and momentary time sample recording through the study. During the experimental process the first baseline data of the target behaviors were obtained and then token reinforcement system was implemented in the intervention phase. The research data were analyzed through graphical analysis. The findings revealed that the token reinforcement system increased hand raising, responding when a question is directed and sitting still behaviors in all subjects when compared with the baseline data. These results set forth that the token reinforcement system is effective in increasing the apprapricte in-class behaviors. Moreover, results demonstrated that the effectiveness was also maintained at the follow-up phase.