Ortaöğretim kurumlarında görev yapan branş öğretmenlerinin iş ve okul yöneticileriyle ilişkilerinden kaynaklanan stres düzeylerine ilişkin görüşleri

Abstract

YÜKSEK LİSANS TEZ OZU ORTAÖĞRETİM KURUMLARINDA GÖREV YAPAN BRANŞ ÖĞRETMENLERİNİN İŞ VE OKUL YÖNETİCİLERİYLE İLİŞKİLERİNDEN KAYNAKLANAN STRES DÜZEYLERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ İbrahim BİLEK Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,Haziran 2001 Danışman: Doç.Dr. Esmahan AGAOGLU Birey üzerinde olumlu ve olumsuz sonuçlara neden olan stres, genellikle kişide sıkıntı yaratan olaylar karşısında yaşanan tepki süreci olarak tanımlanmaktadır. Birey yaşamını sürdürürken yaşadığı sorunlar nedeniyle psikolojik, fizyolojik ve davranışsal tepkiler vermektedir. Bu tepkilerin hepsi, ortaya çıkan yeni koşullara uyuma yönelik olmaktadır. Değişen koşullara uyum sağlayamamak ise bireyin performansını olumsuz yönde etkilemektedir. Bu açıklamalar doğrultusunda değerlendirildiğinde öğretmenlik en stresli meslekler arasında kabul edilmektedir. Bu araştırmada ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin iş ve okul yöneticileriyle ilişkilerinden kaynaklanan stres düzeylerini belirlemek ve stres düzeylerinin cinsiyet, yaş, medeni durum, mesleki kıdem ve branş değişkenlerine göre farklılık gösterip göstermediğini ortaya çıkarmak amaçlanmaktadır. Araştırma yöntemi olarak tarama modeli kullanılmıştır. 1999-2000 eğitim-öğretim yılında Eskişehir il merkezindeki 30 ortaöğretim kurumunda görev yapan 1477 branş öğretmeni araştırmanın evrenini, oransız küme örnekleme yöntemiyle seçilen 443 öğretmen de örneklem grubunu oluşturmaktadır. Verilerin analizinde frekans, yüzde, varyans analizi ve t-testi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin stresli oldukları bulunup, stres düzeylerine kaynaklık yapan yönetici davranışları nedeniyle yüksek stresli oldukları ortaya çıkarılmıştır. İş stresi düzeylerinin cinsiyet, yaş, medeni durum, mesleki kıdem ve branş değişkenlerine göre farklılık göstermediği, ancak stres düzeylerine kaynaklık yapan yönetici davranışlarına göre kıdem, yaş ve branş değişkenlerinde istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu ortaya çıkarılmıştır. Bu nedenle araştırma sonunda branş öğretmenlerinin stres düzeylerinin düşürülmesi veya yönetimi konusunda çalışmalar yapılması önerilmiştir.

Ill ABSTRACT THE STRESS LEVELS OF THE BRANCH TEACHERS EMPLOYED IN THE SECONDARY SCHOOLS THAT ARE CAUSED BY WORK STRESS AND HARMONY PROBLEMS WITH ADMINISTRATORS İbrahim BİLEK DEPARTMENT OF EDUCATIONAL SCIENCES ANADOLU UNIVERSITY, INSTITUTE OF EDUCATIONAL SCIENCES Advisor: Assoc. Prof: Esmahan A?AOGLU Stress, which has both negative and positive effects on the individual, is in general considered to be a reaction to the process which is experienced during the periods of discomfort. In real life, the individual shows a psychological, physiological and behavioural reaction depending on the problem s/he has. All these reactions occur according to the adoptation to given conditions. Disharmony with the changing conditions has a negative effect on the individual's performance. According to the explanations above, teaching is considered to be one of the most stressful jobs in the world. This study aims at showing whether the stress levels of the secondary school teachers caused by the relations with their superiors vary in terms of sex, age, marital status, seniority and branches by determining the stress rates and as the result of this, developing new suggestions and solutions. The study has been done through survey method. The control group is consisted of 1477 branch teachers teaching at 30 secondary schools in Eskişehir, the sample group is consisted of 443 teachers teaching at eight different schools that were randomly chosen through group sampling. The data were analysed through frequency, percentage, variation analysis and t-test. The findings of the study show that the secondary school teachers undergo a high level of stress due to the superiors' attitudes towards them. The levels of their work stress did not differ in terms of sex, age, marital status, professional seniority and branch, but according to the superior's attitudes causing a high levelIV of stress it was suggested that there was a statistically meaningful differentiation in terms of professional seniority, age and study branch. Finally, new studies should be carried out to reduce and control the stress that the secondary school teachers undergo.