Achillea sivasica Çelik & Akpulat uçucu yağının kimyasal, enantiyomerik ve biyolojik aktivite açıcından araştırılması

Abstract

Çalışmanın kapsamında endemik Achillea sivasica Çelik & Akpulat bitkisinin uçucu yağ ve ekstreleri üzerinde fitokimyasal ve biyolojik aktivite araştırmaları gerçekleştirildi. Bitkinin çiçek, yaprak ve kök kısımlarından uçucu bileşenleri elde edilerek Gaz Kromatografisi/Kütle Spektrometrisi ve Gaz Kromatografisi-Alev İyonlaşma Dedektörü teknikleri ile kimyasal kompozisyonları aydınlatıldı.Bitki kısımlarından elde edilen uçucu yağlarda toprak üstü kısım, çiçek ve yaprakta sırasıyla -pinen (%11.5, %9.3, %6.7), -pinen (%7.0, %3.0, %6.9) , 1,8 sineol (%18.0, %22.1, %6.7) ve kafur (%7.6, %4.1, %9.0), -bisabolol (%7.5,% 4.3, %6.6), germakren D (%4.8, %3.5, %2.0) ve -ödesmol (%3.1, %3.9, %3.6) ana bileşikler olarak tespit edildi. Çiçek ve yaprak sabit yağ asitlerin arasında linoleik (%26.9, %16.9), linolenik (%13.2, %56.2), oleik (%20.9, %3.9) ve palmitik asit (%22.2, %17.3) ana bileşik olarak saptandı. Enantiomer bileşiklerin enantiomerik oranları ana bileşikler dikkate alınarak şiral kolonda araştırıldı. Bitkiden farklı polaritedeki çözücüler ile elde edilen ekstrelerde toplam fenol ve toplam flavanoid bileşenlerin miktarları değerlendirildi. Uçucu yağ ve ekstrelerin antioksidan ve antitirozinaz etkileri in vitro deneylerde araştırıldı. Metanol ve etil asetat ile elde edilen yaprak ekstrelerin lipit peroksidasyonu inhibe etme özelliği (AOA%: MeOH 53.9, EtAc 55.8), bakır indirgeme kapasitesi (TE mM: MeOH 0.94, EtAc 0.46) ve antitirozinaz (KAE mg/g: MeOH 5.5, EtAc 6.2) etkilerinin en yüksek olduğu tespit edildi.Bu çalışma Achillea sivasica bitkisi üzerinde yapılan ilk fitokimyasal ve biyolojik aktivite araştırmasıdır.Anahtar Kelimeler: Achillea sivasica, uçucu yağ, enantiyomer, ekstre, aktivite, GC/MS.

In scope of investigation the essential oils and extracts of Achillea sivasica Çelik & Akpulat were subjected to phytochemical and biological investigations. The volatiles were obtained from the flower, leaves and roots of the plant and their chemical composition was investigated with GC/MS and GC-FID techniques.-Pinene (11.5%, 9.3%, 6.7%), -pinene (7.0%, 3.0%, 6.9%), 1,8-cineole (18.0%, 22.1%, 6.7%), camphor (7.6%, 4.1%, 9.0%), -bisabolol (7.5%, 4.3%, 6.6%), germacrene D (4.8%, 3.5%, 2.0%) and -eudesmol (3.1%, 3.9%, 3.6%) were found to be the main constituents in the essential oils (repectively herb, flower, leaf). Linoleic (26.9%, 16.9%), linolenic (13.2%, 56.2%), oleic (20.9%, 3.9%) and palmitic acids (22.2%, 17.3%) were the major constituents among the fatty acids in the flower and the leaves. The enantiomer ratios of the major enantiomers were investigated by analizing of the volatiles on chiral column.The total phenols and the total flavonoids content were evaluated in the extracts obtained from the plant with different polarities solvent.The oils and extracts were subjected to investigation for antioxidant and antityrosinase effects with in vitro experiments. The methanol and ethyl acetate leaf extracts were found to be the most effective in the inhibition of the lipid peroxidation (AOA%: MeOH 53.9, EtAc 55.8), with cupric reducing antioxidant capacity (TE mM: MeOH 0.94, EtAc 0.46) and as antityrosinase agents (KAE mg/g: .MeOH 5.5, EtAc 6.2).This work is the first phytochemical and biological activity research about Achillea sivasica plant.Keywords: Achillea sivasica, essential oil, enantiomer, extract, activity, GC/MS.