Türkçe fonolojik farkındalık testi geliştirilmesi, geçerlik, güvenirlik çalışması

Abstract

Fonolojik farkındalık becerileri ileride gözlenebilecek konuşma ve okuma-yazma sorunları için yordayıcı olarak kabul edilmekte ve konuşma sesi bozukluklarının (KSB) terapisinde ve okuma-yazma güçlüğü olan çocuklarda bir ön beceri olarak çalışılmaktadır. Bu nedenle becerilerin geliştirilmesine yönelik yürütülen fonolojik farkındalık girişimlerinin planlanabilmesi için öncelikli olarak bir değerlendirme aracına ihtiyaç duyulmaktadır. Bununla birlikte ülkemizde çocukların fonolojik farkındalık becerilerini değerlendirecek yeterli sayıda ölçme aracının bulunmaması, yürütülen çalışmaların informel değerlendirmeler sonucunda ve belirli bir programa oturtulmaksızın gerçekleştirilmesine neden olmaktadır. Bu çalışmanın amacı; 4;0-8;11 yaş aralığındaki tipik gelişim gösteren çocukların fonolojik farkındalık becerilerini değerlendiren geçerli ve güvenilir bir test geliştirmektir. Türkçe Fonolojik Farkındalık Testi (FFT), dört dilbilimsel düzey olmak üzere 16 alt testten oluşmaktadır. FFT, 524 tipik gelişim gösteren (TGG) ve 30 KSB'li katılımcıya uygulanmıştır. FFT'nin geçerliğini test etmek için kapsam geçerliği, yapı geçerliği, ayırt edici geçerlik analizleri yapılmıştır. FFT'nin dilbilimsel düzey açısından 4 boyutlu ve görevler açısından 16 boyutlu yapısı doğrulayıcı faktör analiziyle ortaya konmuştur. Korelasyona dayalı yöntemlerle de yapı geçerliği desteklenmiştir. TGG grupla KSB'li grubu ayırt etme gücünün yüksek olduğu bulunmuştur. FFT'nin güvenirliğini test etmek için iç tutarlılık ve nesnellik analizleri yapılmıştır. Bu analizler sonucunda da güvenilir bir ölçme aracı olduğu ortaya konmuştur.

Phonological awareness skills are accepted as predictors for future speech and literacy problems and they are considered to be the pre-skills of speech sound production or literacy. Therefore, initially, an assessment tool must be developed to make a plan for phonological awareness intervention towards to improve these abilities. However, there is not enough standardized test to assess phonological awareness skills for Turkish. In this case, studies are implemented on the basis of informal assessment and without a base on certain plans. The purpose of this study is to develop a reliable and valid test to assess phonological awareness skills of typically developed children between 4;0-8;11 years of age. Turkish Phonological Awareness Test (PAT) consists of 16 subtests with four linguistic levels. PAT was administered to 524 typically developing children and 30 children with speech sound disorders. Content validity, construct validity, discriminant validity analyses were used to explore the validity of PAT. The results revealed the factorial structure of PAT with the confirmatory factor analysis both four-dimensional linguistic levels and sixteen-dimensional tasks. Construct validity also supported by correlational analysis. PAT's discriminant validity was found to be high. Internal consistency and objectivity analyses were used to explore the reliability of PAT. The results revealed that PAT is a reliable assessment tool.