Bitkisel drog monografı hazırlanması: Lavandula stoechas L.

Abstract

Lavandula sp., Lamiaceae familyasından ekonomik ve tıbbi açıdan büyük önem taşıyan uçucu yağ bitkilerinin yer aldığı önemli bir cinstir. Neredeyse tamamı Akdeniz kökenli olan bu cinsin 39 türü mevcut olup, Türkiye'de doğal yayılış gösteren Lavandula stoechas L. subsp. stoechas (Karabaş otu) ve Lavandula pedunculata (Mill.) Cav. subsp. cariensis (Boiss.) Upson & S. Andrews (Karan) olmak üzere iki türü mevcuttur. Karabaş otu, Gargan Keşişotu Karan çiçeği, Lavanta çiçeği, Karahan gibi isimlerle bilinen bu iki tür genellikle birbirinin yerine halk arasında tıbbi amaçlarla yüzyıllardır kullanılmaktadır. Genellikle infüzyon (%2-5) halinde veya distilasyonla elde edilen uçucu yağı, ağrı kesici, antiseptik, yara iyi edici, yatıştırıcı balgam söktürücü, idrar yolları iltihaplarını giderici, egzama yaralarını iyi edici, sinir ve kalp kuvvetlendirici gibi etkileri nedeniyle geniş bir kullanış alanı bulmuştur. Çalışmamızda, ülkemiz için önem taşıyan bu iki türün farklı bölgelerden toplanan örnekleri Avrupa Farmakopesinde yer alan kalite parametreleri bakımından incelenerek, bir bitkisel drog monografı oluşturulmuştur. Diğer yandan, gıda otoriteleri tarafından akut ve kronik toksisitesi rapor edilen ve kullanımı ve dozu sınırlandırılan kâfurun bu türlerin bileşiminde yer almasından yola çıkılarak, uçucu yağında ve hazırlanan infüzyonlarında kantitatif olarak miktarı tayin edilmiştir.Anahtar Sözcükler: Karabaş otu, Lavandula stoechas, Lavandula pedunculata, Kâfur, Monograf, Avrupa Farmakopesi, Toksisite.

Lavandula ssp., is an important genus belonging to Lamiaceae family, which contains essential oil plants that have a great economic and medical importance. There are 39 species of this genus almost all of Mediterranean origin. Two species of Lavandula -Lavandula stoechas subsp. stoechas (karabaş) and L. pedunculata subsp. cariensis (Karan) naturally grow in Turkey. These two species, known as Karabaş otu, Gargan Keşişotu Karan çiçeği, Lavanta çiçeği, Karahan are generally used for centuries in folk medicine for medical purposes interchangeably. Their prepared infusion (2-5%) and hydrodistilled essential oil are widely used for their analgesic, antiseptic, wound healing, sedative, expectorant activities and anti-inflammatory for urinary tract, in egzama, and also have nerve and heart enhancer properties. In the present work, according to quality parameters required for a herbal drug monograph in the European Pharmacopoeia, a herbal drug monograph was prepared by examining the samples of different plant samples collected from different regions of the Turkey. The main compound of these species was reported to be camphor and restricted by food authorities because of its chronic and acute toxicity. Therefore, qualitative and quantitative amount of camphor was determined in both volatile oils and also in prepared infusions.Key Words: Karabaş otu, Lavandula stoechas, Lavandula pedunculata, Camphor, Monograph, European Pharmacopoeia, Toxicity