Engelli bireylerin fiziksel aktiviteye katılımında algıladıkları kısıtlayıcıların incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, farklı özel gereksinim grupları ve bu özel gereksinim gruplarında yer alan kadın ve erkeklerin fiziksel aktiviteye yönelik algıladıkları kısıtlayıcıların tespit edilmesidir. Çalışmaya 19-64 yaş arasında, 265 kadın ve 378 erkek özel gereksinimli birey katılmıştır. Veri toplama aracı olarak Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği Özel Gereksinimliler Formu (SZFA-KÖGF) kullanılmıştır. SZFA-KÖGF'u ölçeği özel gereksinimli bireylerde kullanılan 32 maddeden oluşan 8 faktörlü bir yapı ile geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracıdır. Daha sonra özel gereksinim gruplarının ortalamaları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını incelemek üzere çok yönlü varyans analizi testi yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, özel gereksinim grubu ve cinsiyet bağımsız değişkenine bağlı faktörlerin fiziksel aktiviteyi kısıtlayıcıları üzerinde hem etkileşimli hemde ana etki olarak anlamlı farklar oluşturduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Bu araştırmada en temel bulgu, özel gereksinim grubu ve cinsiyet değişkenin etkileşimli bir şekilde fiziksel aktivite kısıtlayıcıları üzerinde oluşturdukları etkidir. Ortopedik özel geresinimli kadın bireyler, tesis erişim, sosyal çevre ve yetenek algısı alt boyutlarında kısıtlayıcı algılarken, görme özel gereksinimli kadın bireyler, tesis nitelik ve gelir alt boyutunda kısıtlayıcı algılamışlardır. Bu durumun en temel sebebi ise özel gereksinimli grupların oluşturduğu farklılıkların günlük yaşam pratikleri ve bu yaşam pratiklerinin fiziksel aktivite içerikleriyle ilişkili olduğu düşünülebilir. Bunun yanında özel gereksinimli bir bireyin cinsiyetinde de dolayı yaşadığı dezavantajlar fiziksel aktivite davranışları üzerinde etkili bir sonuç olmuş olabilir.Anahtar Sözcükler Özel gereksinimli birey, Fiziksel aktivite, Algılanan kısıtlayıcılar

The aim of this study is to determine the different special need groups and perceived constraints on physical activity of female and male who are in this groups. 265 female and 378 male disabled individuals whose age range is 19-64 participated in the study. Leisure Time Physical Activity Constraints (LTPA-C) is used as data collection tool. LTPA-C scale is a valid and reliable measurement method with an 8factor consisting of 32 items used for disabled individuals. Then, multivariate analysis of variance test is used to examine whether the difference between the means of special needs groups was statistically significant. According to the results of the analysis, it was found that the factors related to the special needs group and gender independent variable had significant differences both as interactive and as the main effect on the limitations of physical activity. Female individuals with orthopedic special needs perceive facility access, social environment and talent perception as restrictive. On the other hand, female individuals with special needs of vision perceived restrictive in facility, quality and income sub-dimension. In other words, this research has revealed that individuals perceive different restrictors according to their disability groups and genders. The main reason for this situation is that the differences of the disabled people's daily life practices and these activities are related to the physical activity content. In addition, the disadvantages experienced by a individual with special needs due to their gender also may have an effect on physical activity behaviors. Keywords: Disabled, Physical activity, Perceived restrictive