19. yüzyılda sosyo-ekonomik yönleriyle Çanakkale

Abstract

ÖZET 19yy da Çanakkale'nin sosyo-ekonomik yapısının ortaya konulmaya çalışıldığı bu çalışma Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunan Temettuat Defterleri, cizye, nüfus ve varidat defterleri ile Çanakkale'ye ait şeriyye sicillerine dayandırılmıştır. Çalışma idari,adli,sosyal ve ekonomik olmak üzere dört bölümde incelenmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgulara göre 19. yüzyıl Osmanlı Çanakkalesinde gayr-i Müslimlerle Müslümanların birbirine yakın bir nüfus barındırmaktadır. Gayri Müslim nüfusun bu kadar fazla olduğu şehirler Osmanlı devletinde özellikle Anadolu sınırları içinde son derece azdır. Gayr-i Müslim nüfusun kesafetine rağmen adli vakalara yansıyan Müslüman - Gayr-i Müslim anlaşmazlığı çok yoğun yaşanmamaktadır. Münferit bazı anlaşmazlıklar dışında büyük çaplı bir etnik,dini çatışma olmamıştır. Çanakkale'de bulunan halkın çoğu esnaflık ve sanayi faaliyetleri ile uğraşmaktadır. Tarım ve hayvancılık, esnaflık faaliyetlerinin gerisinde kalmaktadır dini açıdan gayr-i Müslimler, Müslümanlara göre esnaflık faaliyetlerinde daha fazla uğraşmaktadırlar. Toprakların kullanımı açısından toprağı olmayanlar çoğunluktadır,gayr-i Müslimler tarla ürünleri üretiminde fazla rol oynamazken bağcılık çoğunlukla gayr-i Müslimler tarafından gerçekleştirilmektedir. 19. yüzyıl Osmanlı çanakkalesinde halkın çoğu şehirlerde oturmaktadır. Bu özellikleriyle Çanakkale şehri Osmanlı şehirleri arasında tarımın yerine ticaretin aldığı, nüfusun yansının topraktan kopmuş olduğu ticari faaliyetlerin ön plana çıktığı bir şehir özelliği göstermektedir ve bu özellikler tarıma dayalı klasik Osmanlı şehirlerinden ayrılmasına sebep olmaktadır. vı