Gebze Çoban Mustafa Paşa Camii ve Külliyesi

Abstract

Bu çalışmada, Gebze'de, XVI. yüzyılda inşa edilmiş; cami, medrese, tabhâne, zâviye, kervansaray, misâfirhâne, kütüphâne, imâret, türbe, şadırvan ve hamamdan oluşan Çoban Mustafa Paşa Külliyesi incelenmiştir.Zaman içinde çeşitli onarımlar görmekle beraber çoğu yapısıyla günümüze oldukça iyi bir şekilde ulaşmış olan külliyenin, mimârî ve süsleme özellikleri incelenmiş, günümüzdeki durumu hakkında bilgi verilmiştir.Mustafa Paşa'nın yaptırmış olduğu hayır eserlerinden ayrıntılarıyla bahseden ve daha önce yayınlanmamış olan Mustafa Paşa Vakfiyesi de çalışmamız içinde değerlendirilmiştir.Gebze Çoban Mustafa Paşa Külliyesi, mimârî bakımdan Osmanlı klasik dönem özelliklerini taşımaktadır. Câmide, Osmanlı klasik mimârîsinden oldukça farklı bir tezyinat dikkati çekmektedir. Cami iç duvarları ve son cemaat cephesinde bulunan renkli mermer kakma panolar, karakteristik Memlûk tarzını yansıtmaktadır. Türkiye'de başka hiçbir yapıda bu ölçüde kullanılmamış olan süsleme tarzının, Mısır ve Kahire'de bulunan örneklerine de yer verilmiştir.

This study is aimed to investigate the Çoban Mustafa Paşa Complex, consisting of a mosque, madrasa, tabhane, zaviye, caravanserai, guest house, library, hospice, tomb, fountain, bathhouse, which was built in XVI. century, in Gebze.This complex was renovated several times in periods, however it has reached the present-day in a good way. In the study, the architectural and decorative features of the complex were investigated and given the information about its current situation.Mustafa Paşa Vakfiyesi, which mentions detaily about donations of Mustafa Paşa and has not been published before, is stated in this study.Gebze Çoban Mustafa Paşa Complex has the feautures of Ottoman classical period in terms of architecture. In the mosque is used the decoration differently from Ottoman classical architecture. Coloured marble boards on the inside walls of the mosque and late comers porches reflect the chracteristic of Memlûk style. Examples of Memlûk decoration styles in Egypt and Cairo are stated in this study, which has not used before in any buildings in Turkey in this way.