Bir patlayıcı madde üretim tesisindeki risk faktörlerinin belirlenmesi ve patlama riskine yönelik etki analizi

Abstract

İş kazaları ile meslek hastalıklarını önlemek veya azaltmak, işyerlerindeki sağlık ve güvenlik standartlarını arttırmak amacıyla, bilimsel araştırmalara dayalı güvenlik önlemlerinin belirlenmesi ve uygulanması doğrultusundaki çalışmalar olarak tanımlanan iş sağlığı ve güvenliği, endüstrinin vazgeçilemez unsurlarındandır. İşyerlerindeki çalışanların iş kazaları ve meslek hastalıklarından korunması ile daha sağlıklı ortamlarda çalışmalarının temini ancak iş sağlığı ve güvenliğine yönelik sistemli çalışmalar yapılarak sağlanabilir. Çalışma ortam ve şartlarından kaynaklanan iş kazalarını önlemek veya azaltmak için izlenecek en iyi bilimsel esaslı çalışma ise risk değerlendirmesidir. Bu tezin amacı bir patlayıcı madde üretim tesisindeki risk faktörlerini tespit etmek, tespit edilen bu riskleri farklı iki metotla derecelendirerek karşılaştırmak ve patlama etkisine yönelik etki analizi yapılabilmesi için bir bilgisayar programı geliştirmektir. Bu amaçla HTEA metodu kullanılarak tesis genelinde 206 risk tespit edilmiştir. Tespit edilen risklerin 85'i kabul edilemez, 101'i önlem alınabilir ve 20'si ise önlem almaya gerek olmayan risktir. Bu risklerin yaklaşık yarısı yangın ve patlamaya neden olabilecek riskler olup, en yüksek RÖS değerli risk `uzun süre depolanacak barutlarda stabilite testlerinin yapılmaması` olarak tespit edilmiştir. Tespit edilen risklerin sayısallaştırılması aşamasında ortaya çıkan belirsizliklerin giderilmesi amacıyla risk analizi aracı olarak birde bulanık mantık yaklaşımından yararlanılmıştır. Her iki yöntem kullanılarak elde edilen sonuçlar karşılaştırılarak yorumlanmış ve aralarında %80 oranında uyum olduğu anlaşılmıştır. Son olarak her iki metotta da en yüksek risk olan patlama riskine yönelik etki analizi yapılabilmesi için PAREA adı verilen yeni bir bilgisayar programı geliştirilmiştir.

In order to prevent or to reduce occupational diseases and accident at work and to improve health and safety standards in the workplace, occupational safety and health, which is expressed as the determination and implementation of the safety precautions in line with the scientific research is one of the indispensable elements of the industry. Providing protection from occupational accidents and occupational diseases in workplaces and making the working environment healthier can only be achieved by systematic studies on occupational health and safety. Risk assessment is the best scientific based study which can be followed for reducing or eliminating the occupational accidents caused by unsuitable working environment and conditions. The aim of this thesis is to identify risks in an explosives manufacturing plant, rate and compare determined risks with two different methods and develop a computer program to perform impact analysis for the blast effect. For this purpose, 206 risks are determined by using FMEA method across the facility. 85 of these risks are unacceptable. For 101 risks, measures can be taken and for 20 risks, measures do not need to be taken. Approximately half of these risks are the risks that could lead to fires and explosions. The risk which has the highest RPN value is found as `of making long-term stability tests of the long term stored powder`. During the numeration process of the determined risks; fuzzy logic approach has been used as a risk assessment tool in order to eliminate emerging uncertainties. Both methods were interpreted by comparing the obtained results and it is found out that 80% adaptation exists between two methods. Finally, new computer software called as PAREA have been developed, which can implement an impact analysis for the highest risk of explosion risk.