Köy enstitüleri hakkında değerlendirmeler (1940-1950)

Abstract

Bilindiği üzere Cumhuriyetin ilanından sonra `muasır medeniyetler seviyesineerişme` hedefi doğrultusunda birçok alanda atılımlar gerçekleştirilmeyebaşlanmıştır. Dolayısıyla bu hedefe ulaşmanın en önemli aracı olan eğitimin;ülkenin her köşesine yayılması amacıyla, 1930'lardan sonra Mustafa KemalAtatürk'ün desteğiyle Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan tarafından projeuygulamaya konulmuştur. 17 Nisan 1940'ta bu tasarı yasalaşarak `KöyEnstitüleri` adını almıştır. Bu kurumlar ilk başlarda ülkedeki eğitim sorununaalternatif çözüm olarak görülmüştür. İşlevlerini yerine getirirken dönemin iç vedış gelişmelerine bağlı olarak 1944'ten itibaren bu müesseseler gerçek amacındanuzaklaşıp siyasi gelişmelerin etkisinde kalmışlardır. Devrin yöneticilerininbirçoğu da bahsedilen duruma seyirci kalmışlardır. Fakat İsmet İnönü KöyEnstitülerindeki olumsuzlukları görüp devrin MEB Bakanı Hasan Ali Yücel veİGM İsmail Hakkı Tonguç'u görevlerinden almıştır. 1946 senesinde bugelişmelere duyarsız kalmayan Reşat Şemsettin Sirer'i MEB Bakanı yapmıştır.Sirer zamanında bu yapılar komünizm faaliyetlerinden arındırılmış ve bunlarlailgilenenler hakkında Bakanlık gerekli işlemleri yapmıştır. 1948 yılında o dagörevden alınınca yerine Tahsin Banguoğlu geçmiştir. Bu okullarda komünizmdüşüncesi de tekrardan canlanmaya başlamıştır.1950 yılında DP iktidara gelinceülkede büyük bir değişim havası oluşmuştur. Maarif Bakanı olan Tevfik İleri,daha önceki yaşanan bir kısım olumsuz örnek ve değerlendirmelerin de etkisiyleKöy Enstitülerindeki bozulmaların üstüne kararlıkla giderek bu müesseseleri1954 yılında kapatmıştır. Tezde olumsuz yaklaşımların bu kurumların kapatılmasürecini nasıl etkilediği ortaya konulmaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Köy Enstitüleri, Eğitim, Kurum, Öğretmen, Öğrenci

As it is known, after the Republic was declared, many breakthroughs weremade in order to achieve the target of reaching `the level of contemporarycivilisations`. Therefore, Saffer Arıkan, the Minister of National Education, putthis project into practice after 1930s with the support of Atatürk in order to makeeducation, which was the most important means for achieving that target, widespreadall over the nation. On 17 April 1940, this project was enacted and named`Village Institutes`.These institutions were initially regarded an alternativesolution to the educational problem across the nation. As these establishmentsfulfilled their functions, they remained under the influence of politicaldevelopments from 1944's by drifting away from their original purposesdepending domestic and overseas phenomena of the era.Additionally, majority ofthe then-administrators were not involved in the said fact. However, İsmet İnönünoticed some negative aspects of Village Institutes and dismissed Hasan Ali Yücel,the then Minister of National Education, and İsmail Hakkı Tonguç, the thenGeneral Director of Primary Education. In 1946, İnönü assigned Reşat ŞemsettinSirer, who was not indifferent to such developments, as the Minister of NationalEducation. At the time of Sirer, such structures were cleared of communistactivities and the Ministry took necessary actions against those engaged in suchactivities. Sirer was replaced by Tahsin Banguoğlu after being dismissed in 1948.The idea of communism revived at these schools.With DP coming to power in1950, a great spirit of change arouse across the nation. Tevfık İleri, the Ministerof National Education, closed these establishments in 1954 by dealing with VillageInstitutes with resoluteness as a result of the effect of a number of actual negativecases and assessments in the past. The thesis attempted to set out how suchnegative attitudes affected the closure of these institutions.Keywords: Village Institutes, Education, Institution, Teacher, Student