Trabzon yöresinin geleneksel halk ilacı olarak kullanılan bitkileri

Abstract

117 ÖZET Bu araştırmada Trabzon yöresinde kullanılan bitkisel kökenli geleneksel halk ilaçları saptanmaya çalışılmıştır. Bu amaçla 1992 Temmuz-1993 Haziran tarihleri arasında, özellikle bitkilerin yetişme dönemleri olan Nisan, Mayıs, Haziran. Temmuz ve Ağustos aylarında bu yöreye gidilerek 53 gün süren incelemeler yapılmış, halkın kullandığı bitkilerden örnekler toplanmıştır. Bu çalışmalarımız esnasında mümkün olabildiği kadar çok yerleşim alanının ziyaret edilmesine çaba gösterilmiş ve 18 ilçe, 30 bucak, 189 köy ve 17 yaylaya gidilerek konuyla ilgili araştırmalar yapılmış, bilgiler derlenmiştir. Bu yerleşim alanlarının listesi metin içinde verilmiştir. Araştırma yöresinden toplanan bitkiler herbaryum örmekleri haline getirilmiş ve bu örneklerin teşhisleri yapılmıştır. Bu örnekler Fakültemizin Herbaryumunda (MARE) bulunmaktadır. Bu çalışmamızın sonucuna göre <X<S değişik yerden kayıtlı 67 tür bitkiden halk ilacı olarak yararlanıldığı saptanmıştır. Bunlardan 42'si yabani, 25'i yörede yetiştirilen (kültür) bitkileridir. Bu bitkiler ile ilgili bilgiler metin içinde belirtilmiştir. Ayrıca bu bitkilerin tanınabilmesini sağlamak amacıyla bir teşhis anahtarı sunulmuştur. Bu çalışmada elde edilen bulgulara göre Trabzon yöresinde halk ilacı olarak kullanılan bitkilerden en çok bronşit, romatizma, mayasıl, şeker hastalığı, mide hastalıkları tedavisinde, incinme, burkulma ve adale ağrılarının giderilmesinde ve çıban iyileştirilmesinde yararlanıldığı belirlenmiştir.

118 SUMMARY In this study, an attempt was made to investigate plant originated folk medicines used in Trabzon region. On account of this, between July 1992-June 1993 especially in April, May, June, July and August which are the growth periods of plants, some investigations approximately lasting 53 days have been carried out and specimens of the plants which people use, have been collected. During this study great effort has been spent to visit as many settlement centers as possible, so 18 ilçe (districts), 30 bucak (subdistricts), 189 villages and 17 yayla (plateaus) have been visited and investigation about this subject have been carried out and information has been gathered. The list of these settlement centers are given in the text. The plants collected from the investigation area have been prepared as herbarium specimens and identified. These specimens are kept in the herbarium of our faculty (MARE). According to the results of our study it has been found that 67 species of plants recorded from 88 different places are being used as folk medicines. Among them, 42 species are wild and 25 species are cultivated plants. These plants together with their vernacular usage in treatment are presented in the text. In addition, a diagnostic key to identify the plant specimens pertaining to the species cited in our list, is given. In accordance with the findings of this study, it has been found out that the plants used as folk medicine in Trabzon region are mostly used for the treatment of bronchitis, rheumatism, hemorrhoids, diabetes, gastrointestinal disorders, sprains, muscle pains and abscesses.