Metotreksat toksisitesinin sıçan testisinde yarattığı histolojik değişimlere C vitamininin etkilerinin araştırılması

Abstract

Kanser çağımızın önde gelen sağlık sorunlarından birisidir. Günümüzde kanserin doğası anlaşılmış ve tedavide de bir o kadar ilerlemeler sağlanmaktadır. Bir folikasit antimetaboliti olan metotreksat, hücre siklusunun 's' dönemindeki hücreler üzerinde sitotoksik etki yapar. Hücre bölünmesini inhibe etmesi nedeniyle kanser tedavisinde uzun zamandan beri kullanılan bir kemoterapiktir. Yapılan çalışmalar metotreksatın hücreler üzerine etkisi, hücrelerin antioksidan etkinliğini azaltarak reaktif oksijen türlerinin etkilerine açık hale gelmelerini ve böylece testis dokusu ve germ hücrelerinde hasara neden olduğunu göstermektedir. Bu hasarın hangi yolla gerçekleştiği tam olarak bilinmemesine karşılık birçok çalışmada bu konuda oksidatif stres meydana geldiği gösterilmiş nedeni, reaktif oksijen partiküllerinin yeterince ortadan kaldırılamamasına bağlanmıştır. Bu nedenle yapmış olduğumuz çalışmada metotreksat uygulanarak sıçanlarda oksidatif strese bağlı oluşan testiküler hasarı ve bu hasarın etkilerini azaltan C vitamini uygulanarak olumlu etkileri histolojik olarak araştırılmıştır. Çalışmamızda deneysel olarak MTX grubu sıçanlara, MTX hasarını görebilmek adına iki hafta süresince haftada birgün tek doz 10mg/kg/gün i.p olarak uygulanmış ve seminifer tübüllerde atrofik değişiklikler belirgin olarak izlenmiştir. Seminifer tübüllerde sitoplazmik vakualizasyon ve artmış apopitoz izlendi. Bununla birlikte C vitaminin etkilerini daha net görebilmek adına MTX + Cvit grubuna önce MTX, iki hafta süresince haftada tek doz 10mg/kg/gün i.p uygulandıktan sonra 10 gün süresince hergün 100mg/kg/gün C vitamini i.p olarak uygulandı. Diğer bir gruba ise önce C vitamini 10 gün süresince hergün 100mg/kg/gün i.p olarak uygulandıktan sonra iki hafta süresince haftada bir gün tek doz MTX, 1omg/kg/gün i.p uygulandı. Kontrol grubuna deney sonuna kadar her gün 2mg/kg/gün serum fizyolojik i.p olarak uygulandı. Kontrol grubunun seminifer tübüllerinde önemli bir değişikliğe rastlanmazken, MTX grubu ve MTX + C vit gruplarında seminifer tübüllerin çoğunda hücrelerin bazal membrandan ayrılıp lümene döküldüğü izlendi. Sertoli hücreleri ve spermatozoalarıda içeren spermatogenetik seri hücrelerin yer yer kayba uğradığı dikkat çekiciydi. C vit + MTX grubu kontrol grubuyla daha çok benzerlik göstermiştir. Bu iki grupta seminifer tübüllerin büyük oranda korunduğu spermatogenetik seriye ait hücreler, spermatozoalarıda içerecek şekilde izlenmiştir.Anahtar Sözcükler: MTX, Testis, C vit.

Cancer is the one leading health problems of our century. Nowadays the nature of the cancer was figured out and there has been some improvements on the treatment of this disease. Methotrexate (MTX), which is a folic acid metabolite has a cytotoxic effect on the 's' phase of the cell cycles. İt is a chemotherapeutic that is being used for a long time for cancer treatment since it inhibits cell division. The studies, showed that MTX decrease the antioxidant level and be open to the effect of the reactive oxygen types and therefore harms the testis tissue and germ cells. Even though how this damage occurred is still a grey area many studies showed oxidative stres occured in those tissues and reason for this is tied to not completely being able to remowe the reactive oxygen particles. For this reason the rats which were given MTX were applied vitamin C that decrease the testicular damage caused by oxidative stress and the positive effects were searched histologically. For experimental reasons the MTX group rats were given once a week single dose of 10mg/kg/day MTX i.p for two weeks and the obvious atrophic changes in the seminiferous tubules cytoplasmic vacuolazation and increased apoptosis were observed. Besides this, in order to see the effects of the vitamin C better the MTX + C vit group was first applied single dose of 10mg/kg/day MTX i.p once a week for two weeks time frame and then 100mg/kg/day vitamin C i.p was applied to them for 10 days. During the experiment the control group was given 2mg/kg/day saline solution i.p every day. Where a change was not observed on the seminiferous tubules of the control group it was observed than on most of the seminiferous tubules the cells were separated from the basement membrane and flow into the lumen on the MTX + C vit groups. İt was pointed out that the spermatogenetic series cells which includes sertoli cells and spermatozoa was of a lost. The C vit + MTX group showed more similarity with the control group in this group the spermatogenetic cells in which the seminiferous tubule were mostly protected were observed including the spermatozoa. Keywords: MTX, Testis, C vit.