1-3 yaş arası çocuklarda mavi ışığa maruziyet ve uyku düzeyleri

Abstract

Dünya'da ve Türkiye'de mavi ışık yayan cihaz kullanımı her geçen yıl artmaktadır. Özellikle çocuklarda 1-3 yaş kritik bir dönem olduğundan mavi ışık yayan cihaz kullanımı açısından riskli bir gruptur. Bu araştırma, 1-3 yaş arası çocukların mavi ışığa maruziyet ve uyku düzeyleri ile ilişkili faktörlerin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı ve ilişkisel olarak yapılmıştır. Araştırmaya başlamadan önce Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi İlaç ve Tıbbi Cihaz Dışı Araştırmalar Etik Kurulu'ndan etik kurul onayı ve Karaman İl Sağlık Müdürlüğü'nden araştırmanın yapılacağı kurumlara yönelik gerekli resmi izinler alınmıştır. Araştırma Karaman ili merkez sınırları içinde bulunan 10 ayrı aile sağlığı merkezinde yapılmıştır. Araştırmaya bu merkezlerde kayıtlı bulunan 1-3 yaş arası çocuğu olan 323 anne dahil edilmiştir. Veri toplama da araç olarak 1-3 Yaş Arası Çocuklarda Mavi Işığa Maruziyet ve Uyku Düzeyleri Anket Formu kullanılmıştır. Anket, araştırmacı tarafından yüz yüze görüşme tekniği ile yapılmıştır. Araştırma sonucunda uyku toplam süresi ile cinsiyet, çocuk odası, annenin eğitim durumu, annenin çalışma durumu, çocuğa bakan kişi, babanın eğitim durumu, birinci gündüz uykusu, gündüz birinci uykuyu uyuma şekli, ikinci gündüz uykusu, gündüz ikinci uykuyu uyuma şekli, gece uykuyu uyuma şekli, babaya ait akıllı telefon varlığı, annenin çocuğun televizyon izlemesine izin verme durumu, annenin çocuğun tablet kullanmasına izin verme durumu, annenin çocuğun bilgisayar kullanmasına izin verme durumu ve annelerin mavi ışık yayan cihazların çocuğun uykusunu etkileme durumuna verdikleri cevaplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır (p>0,05). Uyku toplam süresi ile çocuğun yatağının bulunması, çocuğa ait tablet varlığı, çocuğun odasında mavi ışık yayan elektronik cihaz ve mavi ışık yayan aydınlatıcı varlığı, anneye ait akıllı telefon varlığı, annenin çocuğun akıllı telefon kullanmasına izin verme durumu ve çocuğun yatmadan hemen önce karanlıkta mavi ışık yayan elektronik cihaz kullanım durumu arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0,05). Yapılan ileri analizlerde uyku süresi dördüncü çocuk olanlara göre birinci ve ikinci çocuk olanlarda daha olumsuz yönde istatistiksel açıdan anlamlıdır (p<0,05). Çoklu regresyon analizi sonuçlarına göre Model 1'de sosyodemografik değişkenlerin, Model 2'de sosyodemografik ve mavi ışık yayan cihaz kullanımına ilişkin değişkenlerin belirleyicilikte etkisi değerlendirilmiştir. Sosyodemografik değişkenler uyku süresini Model 1'de %6,6 oranında, mavi ışık yayan cihaz kullanımına ait özelliklerin eklendiği Model 2'de ise %16,5 oranında etkilemiştir. Sonuç olarak mavi ışık yayan cihaz kullanımı gittikçe artan önemli bir halk sağlığı sorunu haline gelmektedir. Bu sorunun artmasını engellemek için etkili önlemler alınmalı ve uygulanmalıdır.

The use of blue light-emitting devices is increasing every year in Turkey and around the world. The 1 to 3 years age group in particular is at risk in terms of the usage of blue light-emitting devices, as this period is critical in terms of the development of children. This study was descriptively and relationally performed with the purpose of determining the factors associated with blue light exposure in children aged 1 to 3 years and their sleep levels. Before the study, ethics committee approval was received from Necmettin Erbakan University Meram Faculty of Medicine Drug and Non-Medical Intrauterine Research Ethics Committee and official permits were obtained from the Karaman Provincial Health Directorate for the institutions where the study will be conducted. The study was conducted in 10 different family health centres that are located within the borders of central district of the province of Karaman, Turkey. A total of 323 mothers with children aged 1 to 3 years who are registered at these health centres were included in the study. The Exposure to Blue Light and Sleep Levels in Children Aged 1 to 3 Years Questionnaire Form, was used as the data collection method. The questionnaire was conducted with face to face interview technique by researcher. Based on the study results, no statistically significant difference was found (p>0.05) between the total duration of sleep and responses regarding the child's gender, child's room, mother's education status, mother's working status, child's caregiver, father's education status, first daytime sleep, way the child sleeps during the first daytime sleep, second daytime sleep, way the child sleeps during the second daytime sleep, way the child sleeps at night, presence of a smartphone owned by the father, whether the mother allows her child to watch television, whether the mother allows her child to use a tablet, whether the mother allows her child to use a computer and if blue light-emitting devices affect the child's sleep. A statistically significant difference was found (p<0.05) between the total duration of sleep and child having his/her own bed, presence of a tablet belonging to the child, presence of a blue light-emitting electronic device and a blue light emitting illuminator in the child's room, presence of a smartphone belonging to the mother, whether the mother allows her child to use a smartphone and whether the child uses a blue light-emitting electronic device in the dark right before going to sleep. Further analyses revealed that the duration of sleep was statistically significant (p<0.05) in a more negative way in those who are the first or second child compared to those that are the fourth child. Based on the multiple regression analysis results, Model 1 evaluated the effect of sociodemographic variables on determinacy, while Model 2 evaluated the effect of sociodemographic variables and blue light-emitting device usage variables on determinacy. Sociodemographic variables have affected sleep duration at a rate of 6.6% in Model 1 and 16.5% in Model 2, in which characteristics related to the use of blue light-emitting devices were also added. In conclusion, the usage of blue light-emitting device is becoming an increasingly significant public health problem, and effective measures should be taken and implemented to prevent this problem from worsening.